|   
            
           So' approdadu in s'ispiaggia de Bosa, istrazzadu, famidu e pistu in 
            tottu sa carena, a pustis de duos meses passados in mare sena ier 
            anima peruna.
 Cando appo nadu su contu de su chi mi fuit capitadu, a chie hat risu, 
            a chie m'hat nadu "faularzu", a chie m'at leadu pò 
            maccu.
 Eppuru cust' avventura chi como bos conto est capitada de abberu.
 Cando fui minoreddu, in famiglia fumis gai poberos chi Mamma pò 
            fagher su bròu usait su matessi ossu, pò totta sa chida.
 Babbu fuid mastru 'e linna, de cussos mastros de assora, forzudu e 
            de carattere 'onu e, s'iscuru, sena iscola peruna; s'unica cosa chi 
            hiad imparadu fuid'a usare su serraccu e s'aschione e a fagher iscalas 
            de carru.
 A boltas, pober'ornine, mi mandait a domo 'e calchi compare benestante 
            nandemi:
 "Franzì, bae a domo de compare Zuseppe e narali chi ti 
            diet unu picculu 'e lardu pò ungher su serraccu" e poi 
            a boghe bassa:
 "E gai cras mos cundimos sa padedda 'e sa fae".
 Arrazza 'e tempos, assora!
 Sos maccarrones si coghian solu po Pasca 'e Nadale, e su restu 'e 
            s'annu fae e pisu d'ogni die, cando si nde teniada".
 So' fattu mannu in sa miseria prus niedda, finas a cantu, a seig'annos, 
            mi so fuidu da domo po chilcare sa fortuna.
 In tres dies de 'iazu a pè, so' arrivadu finas a Portu Turres, 
            mandigande mura e prunischedda e buffando abba in sas funtanas.
 So' imbattidu giustu in tempus a mi cuare intro 'e sa nave, chi semus 
            partidos.Cando fumis in altu mare, tottu in d'una s'intendet s'orulu 
            de una sirena, boghes de zente currinde, e invocaziones de azzudu.
 Lestru che pigo a su ponte, e bos narzo chi si no l'hia idu cun sos 
            oggios mios non b'hia crettidu.
 Unu pruppu, cun sa conca manna cantu unu nuraghe,hiad imboligadu totta 
            sa nave, e istringhiat gai forte chi sas punzas chi poderain sos taulones 
            ch'essian muinde chi parian tiros de balla.
 In chimbe minutos, non b'had adduradu una taula sana, e sa nave ch'est 
            affundada.
 E in mesu 'e prus de chentu pessones mi so' salvadu deo solu, ca a 
            sa paura mi fui cuadu a intro unu carrazzolu.
 Cando, finidu s'ispaventu, n'dapp'ogadu sa conca a fora, non si bidiat 
            prus anima peruna, solu picculazza 'e taulas e mare, mare a d'ogni 
            parte.
 A intro cussu carrazzolu appo navigadu nessi po tres meses, tres meses 
            de inferru in brazzos de sas undas de su mare.
 Po tottu cussu tempus mi so campadu mandigande petta de entulzu marinu, 
            e buffando abba 'e mare chi colai in sa maniga 'e su cappotto 'e fresi, 
            po che ogare su sale.
 Po ciappare sos bentulzos hia agattattadu unu sistema finas troppu 
            facile, faghia finta de esser mortu, e comente calain pasidos po mi 
            che pappare, torrai a biu de colpu, duos giros a su trugu e frigadu 
            su entulzu.
 Poi a picculu picculu, isfruttande sos raggios de su sole mi los arrustia 
            cun sa lente de sos occhiales.
 Gai appo passadu tres meses, tranquigliu che Paba finas a cantu una 
            die su mare s'est arrenegau de abberu.
 Su carrazzolu saltiat tra un'unda e attera e sos chilcos fun zirriande.
 S'abba chi intrait m'arrivait a su chintolzu, e fu cuminzande a mi 
            preoccupare.
 Sa fortuna mia est istada chi in cussu momentu ad'arrivadu una trumba 
            e aria, e propriu cando che fui calande a fundu, m'hat ciappadu in 
            mesu, pigandemiche in altu, subra 'e sas nues.
 Po tres o batter dies fui girande comente una baldoffula, istontonadu 
            e morinde'e su frittu, poi, tott'in d'una si calmat su 'entu.
 A s'altaria, nessi de milli metros tott'a unu colpu, sa trumba est 
            isparida, e deo torra via a car'a bassu.
 A sa velocidade, su carrazzolu at perdidu sos chilcos, s'est isconzu 
            e ch'est bessidu su fundu.
 E mancandemi cussu da sutta 'e pes, che so' caladu ancora prus in 
            presse.
 In bassu si bidiad' un'isola cun roccas baltas tottu a giru, chi parian 
            isettande a mie.
 Po fortuna chi poltai s'alba longa finas as'imbiligu,e a s'ultimu 
            momentu, mi so' poderadu forte a inie, cun ambas manos,e cussu m'hat 
            salvadu, rallentande sa rutta.
 So' arrivadu a terra, chi portai sos bruzzos unfrados, a forza 'e 
            istringhere, ma assumancus hia salvadu sa pedde.
 A trettu si bidiat unu fogu mannu azzesu, ma mancari essere tott'infustu 
            e morinde e su frittu, fui gai istraccu chi non tenia sa forza 'e 
            ponner unu passu, po andare a mi cheghentare.
 In s'oru de inue fui atterradu b'hiad una grutta,che so' intradu,e 
            inie mi so' drommidu de colpu.
 Appenas fattu die, comente mi so’ abbizzadu, non podia fagher 
            perunu movimentu! "Ad'esser dae su frittu, penso" Torro 
            a provare e niente.
 Abbelzo bene sos oggios, e assora appo cumpresu puite non mi podia 
            movere.
 Fui a bentre in altu, ligadu manos e pese a una nae longa, e battor 
            omines, (nieddos che' su depidu) mi che fuin leande a coddu chissà 
            a inue.
 A trottigheddu, arrivamos a inue su notte innanti hia idu su fogu, 
            fuid ancora azzesu, propriu a centru de su villaggiu de sos nieddos 
            chi m'hian presu.
 Appenas arrivados, cando m'han bidu, tottu sos nieddos fuin' incuriosidos, 
            a chie mi toccaid, a chie mi linghiat sas cambas, e a chi mi asait 
            comente chi assère unu deus ruttu da su chelu.
 Subitu han preparadu su labiolu, e aggiunghinde linna a su fogu, che 
            1'han postu susu.
 Cando s'abba fuit buddinde, senper passande a enanti meu e abbaidandemi 
            tottu allegros, han isoltu sas funes da sa nae, e su capu, (unu entrone 
            nieddu pighidu) a forza e zinnos m'hat fatt'a cumprender chi ustai 
            paris cun issos.
 Poi hat cuminzadu a dare ordines a destra e a manca, e in pag'ora, 
            unu rugu 'e bellas feminas m'han ispozzadu, samunadu e tottu untu 
            cun elbas profumadas.
 "Brava zente ospitale" Appo pensadu! "Non solu ti invitan 
            a bustare, ma primmu ti samunan e ti profuman puru"!
 Solu cando mi ch' an bettadu in su labiolu appo cumpresu su puite 
            de cussas cerimonias, s'ustu fui deo.
 Fui cuminzande a tenner caldu in mesu de tantas elbas puzzolentes, 
            e su fragu de tottu sa chibudda e s'azzu chi b'ian postu mi fuit dande 
            infadu.
 Tott'in d'una s'intendet una discussione, m'accredo a s'oru 'e su 
            labiolu e bio una giovana de rara bellesa chi discutiat cun su panzi 
            mannu.
 Poi arrivan duos nieddos forzudos d'ognunu armadu de triuttu 'e linna, 
            e min'de ogan a fora da su padeddone.
 Sa bella niedda, a cantu appo cumpresu, fuit sa fizza 'e su capu, 
            e cando m'han samunadu m'hat bidu nudu, e s'est innamorada de a mie, 
            e grazias a issa, no han bustadu a ispesas mias.
 Mos semus coggiados sa die matessi, e appenas finias sas cerimonias 
            so' diventadu capu'e su villaggiu.
 Meses e meses semus bistados paris, tottu mi rispettain e su chi lis 
            narai fuit sentenzia, mi portain a tottue in cadreone, e deo, cun 
            sa corona in conca, daia ordines a tottu.
 Tottu est andadu bene, in cussu paradisu, fin a cantu, unu sero,unu 
            monincone arragioladu hat mossigadu a muzzere mia, e su sero matessi, 
            s'iscuredda est morta.
 Sas feminas de su villagiu, pranghinde, 1'han ammuntada de frores, 
            poi che 1'han posta intro una cesta manna, e intro han postu puru 
            tottu sos oggettos suos, e duos chivalzos cun d'una culcutta de brou, 
            po mandigare in s'atteru mundu.
 In s'oru 'e sa cesta bi n'diat un'attera boida, chi non cumprendia 
            a d'ite selbiat.
 Appena fattu su funerale, han presu sa cesta cun funes longas, e pianu 
            pianu, che l'han calada in d'unu bucu mannu e buggiosu, chi s'intendiat 
            in fundu sa muida 'e su mare.
 E poi cun sas lambrigas a rios m'han ispiegadu, tottu dispiaghidos,chi 
            in cussu populu cando moriat caligunu, su cunsorte li teppiat fagher 
            cumpagnìa in su viaggiu po s'atteru mundu.
 E ispiegandemi sa cosa, pianu pianu mi ch'an postu in s'attera cesta.
 Sas feminas m'han ammuntadu 'e frores, m'han dadu duos chivalzos e 
            una culcutta de brou, poi a boghes da su dispiaghere, e istrazzandesi 
            sos pilos, mi ch'an caladu in su bucu buggiosu.
 Su fundu 'e su puttu fuid una grutta prena de ossos e de concas de 
            mortu, de cestas e de culcuttas boidas.
 Vicinu a inue che fui caladu b'hiat unu canale de abba salida, e a 
            lontanu s'intendian sas undas de su mare. Carrigu de iscunfortu mi 
            so setzidu subra de una conca 'e mortu e m'happo mandigadu su primmu 
            chivalzu, infustu cun su brou ancora caldu.
 Poi a bentre prena, istraccu de tottu su c'hia passadu, m'est caladu 
            su sonnu.
 Penso de haer drommidu nessi tres dies, ca a cando mi so abbizzadu, 
            cussa cosa chi primmu fuit muzzere mia, fuit cuminzande a bogare fragu.
 Assora n'dappo leadu sos duos chivalzos e ch'appo imboladu su restu 
            in su poggiu.
 Sas provistas sun duradas po atteras tres dies, e cando ch'appo finidu 
            tottu, solu a s'idea de morrer de su famene, m'est attaccadu su disisperu.
 Currìa intro 'e sa grutta in chilca 'e calchi uccone 'e pane, 
            ilmentrigadu da sos sorighes, malaighinde sa die chi fui partidu e 
            chilcande una rocca pitticca, po mi che imbolare e la fagher finida 
            sena suffrire troppu.
 Tott'in d'una, dae subra s'intenden boghes e prantos, poi arrivad 
            una cesta cun d'unu mortu.
 No mi pariat beru, parto a cursa, nde leo sos duos panes e mi cuo 
            in su buggiu cun d'una cambedda de mortu in manu. A pustis de pag'ora 
            arrivat s'attera cesta.
 Intro b'hiat una niedda chi teppiad esser sa muzzere de su mortu, 
            fuit gai bella chi illuminait tottu sa grutta, e deo, solu a la ier, 
            paria torradu a naschere, mi so' avvicinadu e, bidindela nuda affacca 
            a mie, non b'appo pensadu duas boltas, cun calma 1'appo caladu sa 
            cambedda in conca e tranquigliu n'dappo leadu sos duos panes e sa 
            culcutta 'e su brou.
 Cun cussu sistema appo vividu tantu tempus, su monincone mossigadore 
            mi procurait d'ogni tantu s'ite 'e mandigare.
 Ma una die, faghinde bene sos contos de sos arrivos, po disgrazia 
            mia appo iscopertu chi sos abitantes de su villaggiu si che fuin finidos.
 Ahi, ahi! Finida sa cuccagna, finidos sos chivalzos saboridos e sas 
            culcuttas prenas de brou'e petta cotta in labiolu.
 Un' ampulla 'e prastica gallegiaid in su poggiu, e cun cussa, prena 
            de culilughes marinos, appo fattu una lampada po fagher lughe in sa 
            grutta, poi appo presu a pare costas e cambeddas de mortos finas a 
            fagher una barca po poder lassare cussu logu.
 Finida s'opera appo carrigadu tottu sos tesoros, accoltos in tantu 
            tempus,lorigas, collanas, aneddos e tottu sas cosas de valore de su 
            populu inue fui su re, e cun sas lambrigas in oggios appo carrigadu 
            duos saccos de pane e una vintina de culcuttas prenas, po mi cazzare 
            su sidiu in su viaggiu longu chi mi fuid isettande.
 E via torra cun su coraggiu de veru sardu a affrontare sas undas de 
            su mare, cun s'isperanzia de poder torrare a sa terra mia, e de bier 
            torra sos montes de su Montiferru.
 Sa vela, fatta cun tantas bunneddas cosidas a pare, cando tirait bentu, 
            faghiad'andare sa barca, chi fuid una bellesa, e deo colcadu a bentre 
            in altu, non bidia s'ora de arrivare in Sardigna cun tottu sos tesoros.
 Ma una die, (arrazza de iscarogna), de colpu s'imbuggian sas arias,e 
            li tragad' a proere,a deffugliu.
 Abba gai, fui sena nde iere da su tempus de su diluviu universale, 
            e finas sas duas sirenas, chi d'ogni tantu si frimmain' in s'oru 'e 
            sa barca, (e cun sos bellos cantos mi faghian cumpagnia), si sun fuidas 
            timinde de morrer annegadas.
 Sa neula fuit gai cazzada chi pò bi bier, la serracai cun su 
            pettene de sa biada 'e muzzere mia e bi faghia bucos, po ier a inue 
            fui andande.
 Dies e nottes, solu che lupu pianalzesu, infustu finas a calcanzos, 
            e segande neula a fittas.
 Fin' a cando l'appo ida.
 Cuss'isola illuminada da su sole mandait calore, e che cazzait s'abba 
            e sa neula, cuss'isola fuit sa terra mia, sa Sardigna.
 Intendia giai su fragu de s'alchimissa, e de sa ruda de culumbarza, 
            e su profumu de su frumene de Bosa, a pustis de tantos annos fui arrivande 
            a domo.
 A boghes cun sas ultimas forzas adduradas, mi so' pesadu reu, saludande 
            s'isola e ballande da s'allegria.
 Poi app'isconzu sa vela, inue fuin tottu sos ammentos de cando fui 
            Re de un isola. Ma!
 Sos salties da sa cuntentesa hian fattu giogu!
 Su fundu 'e sa barca fattu da tantos ossos bezzos s'est segadu, e 
            deo, a unu passu da domo, cun tottu sas ricchesas, de unu re mi so 
            ciappadu, torra poberu fugliadu da su mare in s'ispiaggia de Bosa.
 Cando, a sos chi m'han agattadu, lis appo nadu su contu, (non b'azzis 
            a creer).
 M'an leadu po maccu!
 (Rè zon)
 |