|      
          Curride! 
            Curride! Curride! Pirasteddu est mortu! Est mortu Pirasteddu! Biancu 
            che nenzolu s’est fattu, fuliadu in terra chenza podere torrar’alidu!. 
             
            Tia Mariangala a boghes che un’ispiridàda: cust’errore 
            mannu in di’e Santu Frainnaziu:poite? Ite male at fatu custu 
            pipiu, po morrere chenza fare mancu sa ‘ent’e su giudiziu 
            ! Lantieddas e frores pongio in su quadru de Santu Frainnaziu, po 
            srabare Pirasteddu: comente feus a ddu narrere a sa pobera mama! E 
            chine ddu tenet su coraggiu?. A is boghes de tia Mariangala curriat 
            totu su ‘ighinàu. Giuannedda, sa mama de Pirasteddu fut 
            in monte a giorronàda po contu de is massajos erricos. Fraccona 
            cant’e sa prima, trebalàda prus de is omines finzes a 
            s’iscurigadorgiu, ma sa paga, ca fut femina, fut su mesu de 
            s’omine.  
            Sa die fut a tirare linu e-a ddu maggiare po nde pinniccare su semene 
            ca is antigos: una purzione ddu lassant po decottos, umperàu 
            po bronchitas e dolores de costàu, un’attera purzione 
            dda bendiant a furisteris ca nde faiant s’ogiu de linu po s’industria 
            de is vernices e sa tinta po is tinteris de iscola. Su cambu de su 
            linu, fascau a mannugu, ddu portant cun su carru a frumeneddu po dd’impedrare. 
            Duas chidas in s’abba e ddu poniant assoliare finzes a cando 
            fut asciuttu po dd’ ogronàre e nde ‘ogare s’istuppa 
            po banitas, su coro iscruàu po tessere su bene e pannos po 
            sa massarizia. Tando su bene no si comporàda, si produsiat 
            in domo, tessendoddu e cosindoddu a manu. Totu una gherra sa vida, 
            po mannos e pitios.  
            Sempere in su monte Giuannedda no teniat arreposu, né in die 
            de fatu e né in die de festa. 
            In pag’ora suncurriat totu su ‘ighinàu. S’isca 
            de ‘arigàu si fut prena comente cando faiant i ballos 
            po carrasegare. Is mamàis de tando abarrant in domo, filànta 
            e faiant de mamas a totus is pipios de su ‘ighinàu. Finzes 
            unu cantu de pane si cumparziat cun totus.  
            Fut sa primu ‘orta chi bia unu piccioccheddu fertu de su male 
            de sa fae e mi fui assiccàda meda, ma is feminas erudìas 
            e flebotas ischiat comente srabare Pirasteddu. 
            Tia Lorinca, una femina sodrigosa in pannos e in sa carre, nd’essiat 
            naendo: Deus bellu chi nde dd’at leàu, una bucca ‘e 
            mancu po pappare!.  
            Pirasteddu, no teniat babbu, sa mama dd’iat tentu cando teniat 
            seigh’annos, mai s’est ischipiu chie fut su babbu, si 
            vociferat chi fesset Figgiu de unu coxuàu iscussienziau.  
            Apustis chi sa mama nche fut bessia po andare a su monte, Pirasteddu 
            ca teniat famene e ancora giaungiu, si fut istesiàu de is atteros 
            pipios chi giogant in camminu e fut intrau a s’ortu de tia Chicchina. 
            Prena sa ‘entre de fae, no accudiat a brinchidàre su 
            muru e nc’orruiat a part’e camminu. Lassau po mortu, una 
            femina aiat zerriàu s’arretore. Issu puru, cunvintu chi 
            fesset mortu, dd’iat oliau e nau is brebos po s’estrema 
            unzione.  
            Totus a boghes, che mortu in mesu ‘omo dd’iant prantu. 
            Tia Doddòi, una bona femina e flebota, ischiat coment sanare 
            Pirasteddu de su mal’e sa fae. Cun lestrèsa, cumandàda 
            is bighinas po fare una fossa in su ladamene imartiu chi teniat in 
            s’ortu, apustis pigàda unu nenzolu, dd’isterriat 
            in cussa fossa e ddue croccàt Pirasteddu. Amontàu bene 
            cun su nenzolu e cun su ladamene ddi lassàda in foras solu 
            sa conca e ispettàda chi a Pirasteddu d’esset torràu 
            s’alientu. Po oras dd’int badràu naendo s’arresu, 
            bighinas e parentes. A merie Pirasteddu aperiat is ogos e teniat famene. 
            Meraculu de Santu Frainnaziu! Meraculu, meraculu de su biadu nostu! 
            Addorados in terra, mannos e pipios, preganta pranghendo de prexu. 
            Isterriu in d’una istòia, in domo de tia Doddòi, 
            sa bona bighina ddi faiàt fragare aghedu forte, ma Pirasteddu 
            teniat famene. Cun sartizzu a buccones mannos e binu nieddu, su piccioccheddu 
            ddi torrat sa caruggia e s’alientu. Sa mama, paguene, no ischia 
            nudda, ancora in su monte finzes a s’iscurigadorgiu. Pirasteddu, 
            sempere in domo de tia Doddoi ispettat a furriare sa mama po ddi contare 
            su chi ddi fut suzzediu. Issu no si fut accatàu de nudda, unicu 
            sinnu, unu piseddu in conca, cando nde fut orrutu de su muru. Pirasteddu 
            no fut su numene de battesimu, si dd’iant postu a ingiuliu is 
            cumpangeddos poite in s’atongiu de s’annu primu, in tempus 
            de pirastu, nd’iat pappàu meda e si fut appillàu. 
            Tando puru, a zerrios po su dolor’e mazza dd’iant srabàu 
            i bighinas cun s’ogiu ‘e lestincu. Fut sempere in is cresuras 
            e in is ortos furando de su chi providiat sa natura. Su famene fut 
            meda e issu a ott’annos cricàda de s’arrangiare. 
            Sa mama, in tempus de frittu e de calùra d’iscurigàda 
            sa die in su monte che un omine e no teniat pausu: su cumpensu de 
            mes’ imbùdu de trigu a sa die, no bastàda mancu 
            po su pane. Portàt is carrones tzaccaos de sa chilighia, sempere 
            iscurtza, mai iat connotu cazzolas. Naiant chi a piciocconedda fesset 
            meda bella ma, cun pagu malesa e po cussu dd’iant culonàda 
            cum pomissas fraizzas. A bintibatter’annos cando dd’ia 
            connota geo pariat una beccia.  
            Apustis de una die ‘e treballu chenza pausu, torràt cun 
            d’unu saccu de ebra in conca, po nodrigare su procu. Unu massaju 
            caritatevole dd’iat arregalau una craba Mandarizza po su latte 
            e paschiat a sa sola, aris, aris de ancà agataiat linna frisca 
            e nesciunu dd’istratallàda. Su latte peroe ddu bendiat 
            po si fare su dinareddu de comporare zuccuru, gaffei e cosas de abisongiu. 
             
            Pirasteddu, iscavulàu chenza ghia, cuberàt calecunu 
            cantu de pane de-a su bonucoro, e cando furriat sa mama fut giai sempere 
            a brentighedda prena. Totus nde teniant piedade de Pirasteddu, ma 
            sa mama, fut male bista, po esset tentu su budru. Mancari fesses pittia 
            cando dd’iat tentu, po s’onore no pedronànt, sempere 
            in sa limba zrepeddiosa de is leghendargias. Su tempus andat a grae, 
            e in bidda ddue iàt poboresa, ma sa gente fut dignidosa, si 
            segat s’ischina trebalando, a pedire no andaiat nemos. Is annadas 
            no furinti bundosas, su siccore e su pibizziri s’ingurtiant 
            bona parte de s’incungia, nesciunu massju si podiat premittere 
            de fare lussos. Totas cunvintas chi a srabare Pirasteddu fut su meraculu 
            de Santu Frainnaziu, i feminas de su ‘ighinàu, po promissa 
            fatta a su santu, aiant comporau s’orroba po fare su ‘estireddu 
            de para a Pirasteddu. S’annu furriante po sa festa de Santu 
            Frainnaziu ddu portànt a Laconi. Bestiu de parigheddu cun su 
            codrone, su vicariu chi aiat ufiziàu sa missa dd’iat 
            giau sa benedizione e torrant totus a crufessone de a Laconi pregando. 
            Nant chi Deus no tenet figgios de nche fuliare: po Pirasteddu e sa 
            mama fut cambiat sa sorte. 
            Is bombardamentos de s’urtima gherra custringiat sa popolazione 
            de Casteddu a si fuire, a bidda, isfolados furint benidas paricias 
            familias. Unu dottore cun sa pobidda e una figgia furint benios a 
            bighinàu meu. Dinare nde teniant, ma no teniant cosa de pappare. 
            Su ‘ighinàu, peròe, cando su sabudu coiat su pane, 
            nde faiant su presente a issos puru chenza pedire mai cumpensu.  
            Pirasteddu, po promissa de i bighinas, su estire de parigheddu ddu 
            depiat portare po un annu intrèu. Cando su dottore e sa pobidda 
            ddu biant in caminu giogando bestiu de para e iscurzu nde teniant 
            piedàde e ddi giaiant calecunu soddigheddu e issu prexàu 
            si comporàda i mentinas coloradas in s’istangu. Una die 
            frida de ierru, sa chilighia dda segant a marteddu. Su frittu creppat 
            is pedras. Giuannedda fut in frumeneddu a fare sa lessìa po 
            is meres. Ferta de prumonita, nde dd’iat battìa a bidda 
            unu massàiu, a carru. Su dottore isfollàu, ca atteru 
            no nd’iat, cun is pagas meighinas chi aiat srabau de a su bombardamentu, 
            dd’iat sanàda e, bista sa condizione de sa sa femina, 
            iffinigàda de su treballu, cun pagas forzas, si dd’iat 
            pinnicàt a domo sua cun su figgiu. Carzados e bene ‘estios, 
            Pirasteddu, ca no connoschiat carzingiu, sempere iscurzu, no ischiat 
            camminare e ddu bidiàus cun is cazzolas in manos. Finia sa 
            gherra, su Dottore e sa pobidda nde ddos iant leados cun issos a Casteddu. 
            Pirasteddu aiat istudiau e fattu omine de capìa. Sa mama dda 
            teniant po agiudare in domo e fut imbecciat cun issos. Ma s’interramentu 
            po su mal’e sa fae, in bidda mia est sighiu po medas annos, 
            e nde sanànt. Ancora òe, ddu at feminas chi ddu podent 
            contare. 
            Cando cuddas feminas aiant fatu sa fossa, po carreggiare Pirasteddu, 
            su ladamene fumiat che fumaiolu de forru. 
            Forzis s’iscenzia antiga ischiat eite cunteniat su ladàmene 
            imartiu bistu chi dd’ian iscobertu e umperàu po sanare 
            is fertos de favismu. 
              
           |