Illa cussògghja d'ùna 'iddha di gaddhùra, ill'azza di la marìna, in un sittu chjamàtu Brùncu, vi stagghja la familia di Pèppe.
Pèppe, éra un vècchju capràgghju chi appaltinìa a la ‘inìa di fràti Cippai; cussì li chjamàani di stivìgnu. Insèmbi a Pèppe, vi stagghjani dui suréddhi vècchj ‘aghhjàni còme iddhu, chi no àìani mài vulùtu cuiuàssi, pà cant'érani attaccàti a lu sòldu e a l'intarèssu; no si cuiuàani, pà no frazziunà mài la proppriètai àuta da li magghjóri sói.
Diffàtti; dicìani: càndu càlche unu li dummandàa : (domanda) palchì no vi séti mai cuiuati? la rispòsta, éra sèmpri la mattèssi, parìa chi si fùssini missi d'accòldu tutt'e tre a dì la mattèssi còsa:

(risposta) e palchì ci déchimi cuiuà? pà campà a mez'a pàru cun ghjenti angèna?... Nói, stèmu bè cùssì…. palchì dùariami divvidì la proppietài di bàbbu cu l'angèni?.... Cà ni ó, si ni fòccia!

A l'òcchj di la ‘jènti, pàriani ed érani, sólu còsi dittàti da la tànta ignurànzia, nè Pèppe, nè li suréddhi àiani mài friccuintàtu nisciùna scóla, sàlvu che Pèppe, l’àlti, no érani capàzzi màncu di punì la filma sóia, a lu pùntu chi cànd'andagghjani a l'ufficciu pòstali, pà rittiràssi una pinsiunéddha sòcciali, dìani sèmpri andà insèmbi a càlche tistimògnu, pà cunfilmà lu signu di la crùci, chi a mal'appèna sàpiani punì.
La sò ignurànza éra filmàta sèmpri tàli, a lu pùntu chi càndu stésini cumparàti li primi tarrèni, ill'anni sèssanta di lu sécculu passàtu, ùndi dìa nascì chissa chi è ógghj la Costa Smeralda, iddhi, no vulìsini accittà nisciùn intilmidiàriu, pàlchì nò dìani 'indì niènti a nisciùnu, a lu pùntu chi una òlta, un intilmidìariu parènti sóiu, fési lu sbàgliu d’insistì e d'accustàssi a la càsa di lu stàzzu; Peppe, arèstu e tinciósu còm'éra, piddhési lu fusìli da lu chjòdu und'éra appiccàtu e li scutìsi dui fusilàti sùtt’a li pédi pà cunvincìllu a furrià indarétu.
Ghjuannéddha, la piu mànna di li tre, éra baffùta e pili lònga, sèmpri spittinàta, li pili mattèssi érani d'un culóri grògu e biancàli, chi no si cumprindìa bè, tra l'òsgiu e la pòca pultànzia cu lu spiddhòni di cà culóri vèramènti fùssini.
Francìsca, chiddha còlcia éra la minóri di la familia, pùru iddha nata illi primm’anni di lu 1900, era sèmpri malatósa, ghjà da càndu éra criatùra.
Sicchè, fràti cippài, cunducìani una 'ita campagnóla, rittiràta e fóra da lu mùndu, no s'imbrugliàani màncu cambièndi lu canàli di la televisiòni o di la ràdiu, pàlchì no sapìani màncu còs'érani.
Lu sustintamèntu, l'àiani da lu chi pruducìani illa tàrra sóia, vèrduri di dùgna galitài, frùttula, piantàani lu trìcu, l'òlzu e la fèna; pàl chissu allìàani pùru bèstii di dùgna scéra.
Li 'acchi sàldi chi ammannàani, difficcilmènti pisàani piu d'un chintàli, la ràzza l'àiani talmènti imbastaldùta, chi chisti pòari bèsti chèna sàngu cambiàtu, éra ghjà tàntu siddhu arrigghjàni in pédi.
Alliàani càpri in abbundànzia, e riscìani a lu tèmpu a vindìssi tùtti li capritti, trattìnendisi sólu càlche fiàtu pà li bisògni di la famiglia; sènz'àltu, no pudìani pinsà di sminticassìllu illu “ frizzer”, chi no n'àiani; cùssì, avvinìa pa li pécuri e l'agnòni.
Da lu làtti chi mugnìani a màni e a séra, fàcìani tànti pizzaréddhi di càsgiu rùzzu e càlche buttòni; lu chi no cunsumìani in càsa, lu ‘indìani a l'angèni.
No ci ‘jttàani próppiu nùddha, li suldaréddhi di la pinsiòni e l'àlti rispalmii, li tinìani tutti insèmbi imbulicàti in una càlza 'ecchja e la tinìani cuàta in un bùccu chi v'éra a bànda di drèntu illu fùrru undi cucìani lu pàni; dùgna ‘òlta chi v'éra d'accindì lu fùrru dìani bucànni lu "suiddhàtu" e tinéllu cuàtu in àltu lócu; scàttu scàttu di sminticàsinni a bucanilli, chi tàndu li sarìa isciùta gràssa la chisgìna.....
Li tre ghjmmàni, andagghjani d'amóri e d'accòldu di tùttu pìlu, càndu stagghja màli una, stagghjani màli pùru l'àlti, e s'accuràani càndu càlche unu no éra bè e lu duttóri magari, stintàa a andà a falli la isìtta.
Dùgna tèmpu, si sà vèni e pàssa! vinùti maànni li "tre Cippài" a pòcu a pòcu àni dùutu ancór'iddhi affruntà li màlatii e l'infàdi chi l'ètài cumpòlta.
Francìsca, a pàlti tùttu lu chi àìa da sèndi minóri, stési culpìta da “Alzaimer”, cussì diccrittésini li duttóri di lu spidàli di Tarra Nóa; bisugnàa a dàlla còntu di tùttu pùntu, dìa istà accumpagnàta in dùgna pàssu chi punìa, dìa pìddha li midicìni a lu tèmpu ghjùstu e cùssi vìa.
Sèndi in ètai avvanzàta pùru Pèppe e Ghjuannéddha, no si la sintìani a dàlla còntu, cùssì si ‘idisini in dòvéri e custrìnti di chjamà una badànti.
In chiss'eppica, érani cumincièndi a calà pùru in Saldigna li Rumèni in cilca di trabàddhu, cùssì no àìsini difficcultài a buscann'ùna .
Lu tarróri sóiu, più che la malatìa di la suréddha éra chìssu chi dùgna mési dìani pacà lu stippéndiu a la Rumèna.
La còsa, andési a innànzi pà piu d’ùn annu, Pèppe no si la pudìa balià, Ghjuannéddha, no éra di màncu e dicìani: (lamento) E si la stasgiòni no anda bè, còmu fèmu a campàcci e a pacà la badanti? ……
Una séra ill'azza di la ciminèa, tra un cuntràstu e un'àltu, Ghjuannéddha àisi un làmpu di spiltitài sigùnd' iddha, ammintèndisi di cèlti fàtti chi cumbinàani in tèmpi passàti e chi iddha, da sèndi minóri, àìa sèmpri intésu faiddhanni in càsa sóia.
Pruppunìsi sùbbitu a Pèppe l'idea àuta.
Pèppe, si pinsési un aicéddhu, pói… (peppe) guàsi guàsi Ghjuanné chi ài ragiòni!...

cussì accittési l'idèa di la suréddha.
La dì infàttu Pèppe, iscìsi di bòn óra. Di pédi, da pói d'un òra arriési a la ‘iddha; s'incaminési in una carréra strìnta chi pultàa a l'isciùta di lu paési da l'àltu làtu di chissu da ùndi éra intràtu.
Fàtti ancóra sètti o òttucèntu mèttri, da pói di l’ùltima càsa, cuminciési a vidé la cupaltùra d'ùna caséddha pòsta a bànda di drèntu dùn mùru a siccu; lu tarrènu, éra chjùsu cù una ‘jaca di nìbbaru.
La càsa, no éra tàntu mànna, éra a pèdi in piànu,cumpòsta di tànti stànzii e cùn tumàntu cialdìnu piènu di fióri, bèn tènti e putàti a dòvvéri…. una còsa próppiu bèddha.
Pèppe, abbrìsi la ‘jaca e intrési.
Ghjùntu a la ‘janna di càsa, ciucchési: tùn, tùn, tùn.... nisciùnu rispundìsi in chìssu momèntu; da pói d'un pòcaréddhu, da darétu a una vèttura chi véra fèlma sùttu a una tittóia, sbucchési una fèmina, imbulicàta di tùttu pùntu, parìa a prim'acchittu chi vuléssia cuà càlche còsa.

(padrona di casa) Cà séti bòn òmu? còsa 'uléti in casa méa?

( Peppe) Bòna fèmina, m'àni dittu chi chici stà .......... ? e sighisi cu la ricchiesta!

( Padrona casa ) Nò, bònòmu méu, v'àni infulmàtu màli abbèddhu, éu, sòcu sì una fèmina sóla, ma càmpu onestamènti da lu stippéndiu méu d'infilmiéra, no sòcu una dòttòressa; mi dispiàci ma nò vi póssu disimpignà.

Pèppe, spiazzàtu da chissa rispòsta, e sèmpri cunvìntu di la ricchièsta chi àia fàttu, insistìsi dicèndi:

(Peppe) - ma e si vi ni dòcu lu dòppiu?

(infermiera) – nò… nò si ni faéddha nemmàncu, nò insistìti pàlchi éu no vi póssu próppiu accuntintà.

Si salutésini chèna màncu tuccàssi la màni, Pèppe, fési pà andassìnni illu só piu mànnu disispéru; càndu éra guàsi arriàtu a la ‘jàca, la femina s’éra pinsàta di càlche còsa e lu buciési:

(infermiera) -imbaréti un aicéddhu chi vi óddhu faiddà ancóra.
Sill'accustési e li disi guàsi accùltu a l'aricchj:

(infermiera) -lu dòppiu di lu dòppiu, v’ ànda bè?

Pèppe si scuzzulési lu càpu, còme chi no àissia cumprésu, pói, pinsèndi di no vulé turrà a càsa chèna una rispòsta pusittiva, allunghési la màni a chiddha fèmina e dìsi:

(Peppe)- daccòldu!

(infermiera)- Daccòldu innàntu a la paràula!... -piutòstu, ditìmi a ùndi àgghju d'andà?

(Peppe)- a lu stàzzu di Brùncu !

Chista òlta s'àìani tuccàtu la màni pùru pà salutàssi.
Turràtu a càsa Pèppe, fési tùttu lu còntu a Ghjuannéddha, a fùltu di Francìsca.

(Ghjuannéddha) guàsi disispiràta : -Gjesù Gjasèppa e Maria, a chissu pùntu è arriàta? ci si màgna tùtti li rispàlmi nòstri, no ci fèlma màncu cispìa pà l'intàrru, e còmu fèmu?

(Peppe) -Mi Ghjuanné illa càlza v'è tàntu, nói li dèmu chissi chi vi sò, pà lu chi fèlma no ti priuccuppà ghjà m'arràngiu éu.

E cùssì tra middhi siccùtti e middhi bulbùtti andésini a culcàssi.
Ill'appusèntu a fiancu di la càmbara mànna, Francìsca éra ghjà culcàta còmu l’àìa sistimàta la badànti.
La séra infàttu, innànzi di intrinà, una vettùra sbuttaccèndi un fumicòni da lu tùbbu di scappamèntu, s’éra avvièndi vàldi la càsa; da lu radiadóri c’iscìa la pumàta chi parìa si ‘uléssia sciuppà da un momèntu a l’àltu.
Cussì ghjumpèsi la 'inichéddha chi v'èra ill'azza di la ‘jaca illu stàzzu di Brùncu.
No éra dùgna séra chi chissa tàrra si idìa inpulvaricciàta da li vettùri, si no fùssia pà la briccicchetta di la Rumèna da pòcu più dùn'annu a chissa pàlti….
Li càni, cuminciésini a abbagghjà e a currì vàldi la ‘jaca singhjalèndi la nuitài; a chissu pùntu, Pèppe, s'affacchési da lu balcunìttu di la ‘janna e, a la 'ista di chissa vettùra, iscìsi illu ghjannìli pà dà lu bèn vinùta a la .... stràgna, cùssì còmu s'usàa in Gaddhùra.

(Peppe) - bèn vinùta bòna fèmina,…

(Infermiera) -bonasséra pùru a vói e bè agattàtu, stési la rispòsta

(Peppe) – intrìti bòna fèmina!

la fèmina, intrési in càsa, pultèndi in mànu una spéccia di busséddha cu li manìcchjuli, chi appugghjési innàntu a la bànca.

(Infermiera) -Ditìmi una còsa, nisciùnu c'è in càsa?, palchì nisciùnu dé sapé niènti , nemmàncu chi ci sòcu ‘ inùta!

(Peppe) - istéti trancuìlla bòna fèmina méa chi ghjà no c'è nisciùnu e nisciùnu saparà chi ci séti ‘inùta

(Ghjuannéddha) maccàri scuzzulèndi lu càpu cunfilmési : - aéti la nòstra paràula.

(Infermiera) - Ditìmi: la malàta undi è?

(Peppe) -ill'appusèntu!

(infermiera) – SSSS cagliétivi a la mùta e lassétimi sóla cù iddha.
La stràgna, intrési illa stànzia, ma la lùci d'una lampadinéddha no l'éra sufficiènti, cùssì s'affacchési a la ‘janna e dummandési una candéla di stiàrica; li stési dàta, e la ‘janna si turrési a chjudì a li sò spàddhi.
Ci passésini sólu pòchi minùtti, la femina stràgna turrési a iscì.

(Peppe) -Fàttu ? (Infermiera) Fàttu! Rispundisi.

Pèppe e Ghjuannéddha si signésini cù la crùci:

(Ghjuannéddha) -sia fàtta la ‘ulintài di lu Signóri!...

(Infermiera) Imbaréti aicéddhu chici, ancóra no intréti lassétici passà càlche óra!

La stràgna dummandési un làamanu d'éa pà sciuccàssi li màni, pói si pusési illa catréa e invitési a Pèppe a sistimà la faccènda sigùndu li pàtti.
Pèppe, iscìsi a fóra e da lu bùccu di lu fùrru, chi s'agattàa illu pinnènti, piddhési la càlza chi cuntinìa li rispàlmi di la famìlia.
Cuntésini insèmbi a la fèmina, e, intàntu Ghjuannéddha sbattulèndisi li màni in càra e illi fiànchi cilcàa di ‘ultàcci la càra, pà no vidè chissa ‘ista. Da chissu mòmèntu, pinsàa chi chissi sòldi no érani più li sói.

(infermiera) -Ni màncani cincu cèntu! Priccisési….

(Peppe) -Imbaréti un aicéddhu chi li bùscu éu!...

iscìsi da càsa cu un tizzòni accésu e si punìsi a bulicà illu mùru di lu ‘àccili, cuminciési a bucà pétra, ma no agattàa più lu ch'éra cilchèndi, n'àìa scònciu un bèddhu pèzzu, càndu Ghjuannéddha scrètta iscìsi a vidè cos'éra fèndi.
Pèppe, turrési a càsa disispiràtu.

(Peppe) - no agàttu più lu bottaréddu di li rispalmi méi… lu tinìu cuàtu in mèzu di mùru illu ‘àccìli, còmu fòcciu abàli?

Ghjuannéddha, pinsèndi a càlche invinziòni di Pèppe dìsi:

(Ghjuannéddha) -Làssa pàldì abàli chi è lu bùgghju, da chi sistimèmu la faccènda di Francisca, ghjà v'aréti a turrà a vidé cu la dottòressa pà saldà lu còntu.

Fèndi finta di cumprindì lu mòmentu trìstu, la furistéra s’acculdési a la faiddhàta di Ghjuannéddha; si ni pisési e salutési la famìlia, ammintèndili di saldà lu còntu e chi no fùssini mài abbàltu bùcca cùn nisciunu.

(Infermiera) - bonanòtti bòna ‘jenti !

(Peppe) - bonanòtti pùru a Vói!!... rispundìsi un pòcu in prèssa.
Appèna pòsta in mòttu la vettùra la stràgna iscìsi dritta.
Pèppe intàntu sbattulèndisi da li tànti nàlbi chi l'érani alzàti pà lu bòttaréddhu, no si priuccuppési màncu di intrà a vidé la suréddha, chidd' àlta Ghjuannéddha parìa no vuléssi priuccuppà màncu iddha di la suréddha; a chìssu pùntu parìa chi l'intarisséssini di più li sòldi…..

(Ghjuannéddha) - Ma véru sarà chi àìi alti sòldi cuàti? palchì no ci l'àìi ditta mài ?

(Peppe) - hhèè ghjà no érani abbèddhu, v'érani lu àantu di la tridicésima e l'incàssu d'una dicìna di capritti! ..

(Ghjuannéddha) - Brùttu pòlcu svalgugnàtu ti pàri chista la manéra di cumpultàtti cùn to suréddhi, màncu màli chi dìa istà una càscia cumùna la nòstra! …

Chèna smuntàssi abbèddhu Pèppe rispundìsi:

(Peppe) -no ti priuccuppà, dùmani a la lùci li cilcu mèddhu.

Nisciùnu di li dui s'apprittési a figghjulà la suréddha chi cridìani sistimàta sigùndu la sò ricchièsta.

(Peppe) -Ajò andemucinni a culcàcci, chi la màni bisògna intrà lèstru in viddha, pà avvisà lu préti e uldinà la càscia.

(Ghjuannédda) - Eiè, bònanòtti! Rispundìsi.

Innànzi d'intrà a culcàssi Ghjuannéddha, intrìsi illa stànzia und'éra Francìsca, chèna fà rumóri; Francisca éra cù la càra carragghjàta, l'accindìsi una candéla, e la ficchìsi in un candilòttu a fiàncu a lu lèttu; cùssì andési a culcàssi in un'àlta stànzia.
Tutt'è dui, no riscìsini a piddhà sònnu, pà via di tùttu lu chi àìani alchittittàtu, si chindàani di friccuènti da un làtu a l'àltu.
In mènti sóia s’ immagghjnàni tùttu lu chi sarìa andàtu cumbinèndi la dì infàttu: lu préti, la badànti pignèndi, l’òmu di li bàuli, la ‘jènti di lu ‘icinàtu e chissi pòchi parènti chi ancora l’érani filmàti. No pinsàani però chi chista ‘jènti, a pàlti la rumèna chi dìa paldì lu trabàddhu, àissini pudùtu fòssi pinghj insèmbi a iddhi, iddhi, no palticcippàani mài a nisciuna multasgia, pà lu timóri d’aggabbàssilli li calzàri andèndi a la isìtta.
La dì infàttu, innànzi chi fùssia fàttu lu dì, Pèppe si ni pisési e turrési a lu mùru di lu ‘àccìli, a cilcà chiddhu bòttaréddhu chi àìa cuàtu.
Ni lampési un pàgghju di mèttri di mùru ma di lu ch’éra cilchèndi, màncu l’ùmbra! Spasimàtu di più ancóra, spunìsi di cilcà.
Si sciucchési la càra, si ‘istisi un pàgghju di calzòni e s’avviési a vìddha, palchì lu préti e lu baùlu dìani istà cummissiunàti. In camìnu, s’àìa ghjà fàttu li cònti, sigùnd’iddhu di càntu àrìa pudùtu gagnà vindèndi dui bistióli e tànti càpri; sòldi, chi li sarìani silvuti pà pacà l’intèrru di Francisca.
Illu furrià da ùnde lu préti, dìa avviltì pùru lu duttóri.
In camìnu, no facìa àltu che pinsà a chiddhu bòttaréddhu cu li rispàlmi, ma no riscìa a dàssi una spiegaziòni.
Cùssì si ni turrési lèstru a casa pà agghjutà a Ghjuannéddha chi dia ‘istì a Francisca e pripparàlla pà cumpunìlla illu baùlu.
Càndu turrési a càsa, la briccicchètta di la badànti éra ghjà arrumbàta illa cantunàta di la càsa;

(Peppe) -màncu màli ghjà no vi l’à fàtta l’óra próppiu ógghj chi ci silvia c’è falàta davvéru bè, che bàddha a préti còmu diciani li magghjóri nòstri….(disi in cori sòiu).

Còmu mittisi pédi illu mitàli intindìsi l’ùrruli di Ghjuannéddha e lu spàsimu di la rumèna chi no sapìa còsa éra suzzéssu, Ghjuannéddha parìa isciùta fóra di càbu.

(Ghjuannéddha) -Francisca, Francisca è turràta in vita!
Lu dicìa tra li tànti ùrruli, bóci, làgrimi e dissàntani; Pèppe intrìsi ill’appusèntu e vidìsi chi Francisca sinn’éra pisèndi cù l’agghjùtu di la badànti…… No riscìa a cridè a lu chi l’òcchj sói érani ‘idendi…. In córi sóiu, no sapìa si pinsà a un miràculu, o a unu svóltulu di lu cialbéddhu .
Isciùtu fóra si pusési accùltu a Ghjuannéddha, cilchèndi di calmàlla, li dési un ùppu d’èa chi tinìani illa cagghjna, pà càntu no fussia tàntu frìsca, si la bisi e si ni lampési un pòcu in càra.
Da chi s’éra assirinàta, dummandàa a Pèppe:

(Ghjuannéddha) -ma cos’è suzzéssu in càsa nòstra? Dièsse passàta càlche óra màla!!

(Peppe) - ma che óra màla! dièsse passàtu càlche diàulu!!

E cùssì, sighìani pinghjèndi a dissi lu rusàriu a módu sóiu, chèna chi la badànti cumprindéssia nùddha.
A mèza matinàta, lu rumóri d’ùna vettùra intirrumpìsi chìssu silénziu chi s’éra òramài calàtu illa càsa.
Pèppe, currìsi a abbri la ‘jaca di nìbbaru, pà lassà intrà la vettùra, chi, ghidàta da lu duttóri àìa dàtu un passàgghju pùru a lu préti.

(Peppe) -Una disgràzia, una disgràzia! andagghja dicèndi …currìti currìti, càlche diàulu s’è ammacàtu in càsa nòstra.

Pinsèndi a lu pègghju, lu préti e lu duttóri intrìsini in càsa e agattésini a Ghjuannéddha chi s’éra ancóra sbattulèndi, e da l’appusèntu in chissu mòmèntu, s’incuntràani iscèndi Francisca arrumbàta sùttu tìddhu a la badànti.
In càra di li prisènti, parìa falàta una màni di céra , tùtti si figghjulàani ill’òcchj chèna riscì a dì una paràula.
Lu duttóri, pinsèndi a unu sbàgliu fàttu da li dui ‘ecchj, cunvìnti d’àè àutu la mòlta in càsa, li trancuillizzési, invitèndili a ripusàssi.
Lu préti, di pièna sóia àltu no pudìsi fà che accunultàlli e li dési la binidiziòni a la càsa, pinsèndi avvéru no vi fùssia càlche ùmbra màla.
Cùssì sinn’andésini; càndu érani pà arrià a l’ingruciàta di lu stradòni di l’asfàltu, incuntrésini chidd’òmu di lu baùlu, chi cuntèntu di pudè trattà lu mèttru s’éra avvièndi a lu stàzzu di Brùncu;

(Preti) -Furriétivinni Màstru ‘Jacu, chi par’ógghj, no è ciurràta di misùra…. La mòlta, no è mòlta, sarà pà un’alta ‘òlta!...

Cùssì ancóra Màstru ‘Jacu dispiaciùtu e chèna cumprindì lu chi éra suzzéssu, si ni turrési a lócu sóiu.
La badànti, sighìa a dà còntu a Francisca, chèna cumprindì nùddha di lu chi s’éra criàtu illa càsa. Pèppe iscìsi tòrra drittu spasimàtu a cilcà lu bottarèddhu!

(Peppe) -no,…no è pussìbbili unu smènticu a chissu ‘èssu – (dicìa in córi sóiu);

ghjùntu a lu ‘àccìli turrési a bulicà in mèzu a la pétra, ma lu bòttaréddhu, parìa chi si fùssia accrisàtu.
Dispunìsi chiss’idèa fèndisi ancóra middhi dummàndi. A un cèltu pùntu chjamèsi a Ghjuannèddha a un làtu e li disi:

(Peppe) - ma dimmi una còsa? Càndu ‘ inisi lu zìngaru a pultàssi lu farru ‘ècchju, pà càsu tu éri prisenti?

(Ghjuannéddha) - nòòòò…. m’incéchini, éu nò punisi màncu pédi fòra da càsa chissa dì, palchì éra fèndi tèmpu màlu!

(Peppe) -E vói idé chi lu zìngaru, càndu n’à tustàtu lu fùsu di lu càrrulu, chi v’éra ficcùtu ill’azza di lu mùru di lu acili, à àutu lu bòttaréddhu e sill’à pultàtu?

(Ghjuannéddha) - dìttu ài! pàl chissu tàndu no c’è più turràtu a piddhàssi l’àlti pèzzi, brùttu mascalzòni làtru, chi no àgghja mài bònu cùssi Déu mi paldònia!...

E próppiu cussì éra andàtu lu fàttu!

(Peppe) Làssalu turrà làssalu, càndu tòrra a viné, un’àlta ‘òlta, li fòcciu un gàrrigu di piumbu invècci che fàrru ‘ècchju.…

Passésini tànti mési ancóra, la ‘ita illu stàzzu sighisi còm’éra dòtta.
S’accunultésini cussì, a tùttu lu ch’éra cumbinàtu, chèna mài baliàssi d’àé paldùtu tùtti chissi sòldi, ma alumàncu li sòldi dì l’intàrru sill’àiàni rispalmiàti.
Passàtu màncu un ‘annu da lu fàttu, vinìsi a murì Gjuannéddha, la màni di Déu, no s’éra isbagliàta. Pèppe, cu l’agghjùtu di la badànti sistimésini tùttu lu chi v’éra di sistimà, li parènti, no si piddhàani cuidàtu, no v’éra mài istàta una bòna pultànzia, pà via di l’avarìzia chi campizàa in chissi mènti. Pèppe, a dànanzi a lu chi éra nizzissàriu, s’accunultési a vindì, còmu mài, l’éra suzzéssu innànzi.
Aìa bisògnu di buscà un pòcu di sòldi e pudé affruntà la situaziòni; vindìsi la minda di la pàddha, cùssì la chjamàani, in un sittu a òcchj a màri, chi valìa òru càntu pisàa dùgna grànu di tàrra..
Stési ‘indùta a un industriàli milanésu, chi vi la pachési proffumàtamènti.
Stésini saldàti tùtti li débbiti, ma chista ‘òlta Pèppe, no fidèndisi più di la càlza e di lu bòttaréddhu, li sòldi li dippusittési illu bàncu di Saldigna.
Da chì a pòcu tèmpu, murìsi pùru Francisca, chista ‘òlta li sòldi pà l’intàrru v’érani tùtti.
In vita, tutt’è trè ghjmmàni, cunsiddhàti da una passòna di fiduccia, filmésini cu lu sólitu signu di crùci, a danànzi a un nuttàiu, un tistamèntu, chi stési sigrèttu finza a tàndu, undi si dispunìa chi dugnùnu chi fùssia mòltu, lassàa a l’àlti tùttu l’intarèssu chi l’appaltinìa.
L’ùltimu chi fùssia campàtu, pratticamènti, iridittàa l’intarèssu di l’àlti.
Lu tèmpu, passàa pà tùtti, Pèppe, vinùtu mànnu, aisi ancór’iddhu nizzissitài d’assistènzia, Catalìna, la badànti rumèna, òramai éra divvintàta di càsa e stési ingarrigàta di dàllu còntu; trabàddhu chi facìa bèn vulintéri, tàntu lu stippéndiu éra bònu e no si pudìa riffiuttà.
S’àìa présu pùru la residènzia illu stàzzu di Brùncu.
Pèppe, tutti li dì, riciìa tànti attinziòni e allisgiamènti chi li facìa la rumèna; da ciòanu l’àìa sèmpri riffiuttàti, pà no smizassi l’intarèssu.
Da chissu tèmpu però cuminciési a apprizziàlli; Vinùtu mànnu, vindìsi tùtti chiddhi bistióli chi l’érani filmàti e sighìsi cùn vindìssi pùru àltu càlche pèzzu di tàrra salvèndisi sòlamènti lu chjusu di li bòi, un bèddhu pizzaréddhu ill’azza di la càsa di lu stàzzu, cùssì, s’assigurési di campà filizzi pà tant’anni.
A mòlti sóia, li parènti, chissi pòchi ch’érani filmàti e, chi sèmpri àìani scansàtu lu stàzzu, si calésini còme còlbi marini, a li òlti chi vi ‘ùssia stàtu càlche còsa di capicià, ma agattésini lu puciòni bulàtu.
Li sòldi chi v’érani illu bàncu di Saldigna, s’érani guàsi tùtti agabbàti, v’érani filmàti malamènti li sòldi pà l’intàrru; Catalina, chi nùddha sapìa d’un tistamèntu in faóri sóiu, àìa sapùtu còmu prelevàlli e spustassìlli in códdhu a iddha.
Lu tistamèntu di Pèppe, (L’ultimu) dispunìa chi tùttu l’intarèssu a mòlti sóia, fùssia tuccàtu a Catalìna.
In pintimèntu di lu ch’éra suzzéssu in vita, càndu, pà esse avaròni, àìa lassàtu chi li sòldi si li magnéssini li latròni.
L’infermiéra, da pói d’una sémprici innèziòni di sònniffèru, fàtta a Francisca, no s’èra macchjàta d’èsse agabbadóra,… disònesta si! Cùn tùttu, no passési mài più a piddhàssi l’alte cincucèntu milia frànchi chi l’érani mancàti.
Lu zìngaru di lu fàrru ‘ècchju, éra filmàtu sèmpri zìngaru, Catalìna s’éra arriccùta e cumprisi li sò dì illu stàzzu di Brùncu , divintàtu ill’anni lu cèntru di la Còsta smeralda, ùndi la càsa éra divintàta lussuósa e digna di stà illu lócu ch’éra.

Racconto primo Classificato al dodicesimo Premio Agghju Conti gaddhurési e Cossi - 2016