Su giudissiu universale
di Melchiorre Murenu

Si legget, chi de die nd' hamos una,
Rigorosa, pro nois, fea e trista,
De sa vid' Evangelica comuna
Nde trattat Santu Luca Evangelista.
Comente sas istellas, sol’ e luna
Sa die han' a mustrar oscura vista,
Dande trista notizia e signale
De s' orrendu rigor' universale.

Die chi comunicat ispaventos
Sos Santos padres nde dana rejone:
S' han' a bider sos battor elementos
Postos in ira e in cunfusione,
Cun terremotos, fuoriosos bentos,
Faghinde s' universa distruzione.
In sa cunfusion' e ira forte
Dogni vivente passat a sa morte.

Peccadore, a ube t' has a dare
Sende sos elementos tott' in gherra?
Tent bessire sas undas de su mare
Da' tottas battor partes de sa terra.
Deus, forz' a sos rajos had' a dare
De divider sas roccas perra perra;
In grundu 'enit sa terra distruida
De cantas riccas pompas est bestida.

Sende sos terremotos congluidos,
Terminados sos bentos e tempestes,
Cun sas sonoras trumbas assistidos
Bessint battor ispiritos Celestes,
Intonande cun boghes risentidos:
«Benid' a su Giudiziu, o terrestes,»
E tottu sos Celestes, in timore,
Timene su tremendu Criadore.

Cun grandes coidados e premuras,
A sas boghes sonoras e ardentes,
Sas giaras e occultas sepolturas
S' han' abberrer cun provas evidentes.
Han' a benner sas animas impuras,
Cun sos corpos insoro, puzzolentes.
Cun ardentes frastimos si traighent.
E s' ingannu insoro maleighent.

S' anima, connoschind' ogni delittu
Ch' hat cummittid' in sa vida terrena.
Tet narrer a su corpus malaittu:
«Tue m' has causadu tanta pena;
Po lograr' in su mundu 'ogn' appetitu,
M' has tessid' infinit' una cadena.
S' in sa vida terren' has tentu gosu,
Como ses, in eternu, prus penosu.»

Su corpus, cun clamores e lamentos,
Det risponder a s' anima dannada:
«Maladittas sas oras e mamentos
Chi t' hapesi cun megus alloggiada,
C' has cuncursu a sos vanos intentos
Cun tottu chi de donos fit dottada.
Tue fisti formada, anima pura,
A immagine de Deus e figura.»

A su corpus, cudd' anima' importuna,
Repitit, cun dolor' e cun tristesa:
«Perdidu m' has sos donos tutt' in d' una;
Privadu m' has de 'ogni nobilesa.
Chi pius de su sol' e de sa luna
Tenìa de candor' e de puresa,
Intrattesa cun tegus corpus feu
Perdesi su infinitu bene meu.»

In su mentre si faghet s' unione,
Anima fea e corpus puzzinosu,
Pro patire sas penas, in cumone,
Coment' ambos han' hapidu su gosu,
E prosighit sa maladissione
A su viver' insoro, capricciosu.
Su gosu de sa vida transitoria,
Hat privadu sos benes de sa Gloria.

Benint, puru, sas animas diciosas
Sas cales in su Chelu sunt gosande,
Cun benedissiones vantaggiosas
A sos corpus insoro saludande:
«Sas mundanas tragedias penosas,
Oe, si sunt in gemmas cambiande,
Gosande in Paradisu, corpus meu,
Vivimus cantu Deu had' a esser Deu.»

In su mentres si faghet s' unidade.
Anima giust' e corpus abbellidu,
Pro gosare, ambos, sa felicidade
Coment' ambos in terra hant patidu.
Gosu chi durat un' eternidade,
(Sena esser da nemos opprimidu'
Cant' hant patid' in custa terr' affannos
Dent gosar', in su Chelu, benes mannos.

Accudint a su campu, tott' unidos.
Da una parte, sos disisperados:
Niente da-e atere assistidos
Solu da-e sas culpas e peccados.
Sos diciosos, de gloria 'estidos,
Han' a benner, da issos, separados.
Sos isventurados, miserabiles,
Han' a piangher, inconsolabiles.

Viventes, su chi narant, intendìde
Cando sunt in su campu sos impuros:
«Muntagnas, subr' a nois, nde ruide;
Rjos, non bos mustredas tantu duros;
Nudos fumis in brazzos de sa fide
Ma sas culpas nos hant fattu oscuros,»
Custos oscuros mal' avventurados
Da-e nessunu benin' iscultados.

In cuss' attu tremend' e lagrimosu,
(Da-e su cale, creo, chi non farte)
Cumparet su Zuighe, portentosu,
Mustrande risplendore, a dogni parte,
Subra de zertas nues, furiosu
Cun sa rughe in manu, pro istendarte
Mustrande, a dogni parte, Santidade
Cun podestade magn' e magestade.

Ho! cumparsa chi causat terrore,
Fin' a sos duros brunzos e metaglios,
Bidinde su severu Criadore
Cun potente ispad' a duos taglios,
Postu de magestad' e de rigore,
Pagandesi sudores e tribaglios,
Mustrande duos taglios in s' ispada,
Cun sa cara tremend' e indignada.

Un' atera iscena, istrepitosa,
Tet cumparrer, in vist' a sos mischinos:
S' had' a bider Maria impiedosa,
Subr' a sas alas de sos cherubinos,
Non pius cumpassiv' e amorosa
Comente s' est mustrad' in sos camminos,
Ma contr' a sos mischinos peccadores
Ch' hana disprezziadu sos favores.

Ite coro hamus haer, sos dolentes,
A tale vista e tremendos sonos!
Bidinde sos Apostolos potentes
In doighi supremos altos trònos,
Mustrandenos, cun provas evidentes,
Sos lassados, insoro, esemplos bonos,
Tott' in tronos aeros de fiamma
Sos Apostolos, Deus e sa Mamma.

Est una prova, sa pius notoria
Veridade, ch' adduit s' iscrittura:
Sos anghelos e santos de sa gloria,
Sa die, sunt treminde de paura.
Pover' umanidade transitoria
Coment' hat esser sa giudicatura,
Bidindelu, in figura de leone,
Su chi sempre pariat un' anzone.

Assolutu, severu e indignadu,
Tei narrer: «Peccadore, dammi contu.
Deo sò cuddu Deus umanadu
Chi tant' a lu traigher fisti prontu,
Cuddu chi si est, pro te, suggettadu
A medas ignominias e affrontu.
Dammi contu, e ite nd' has logradu
De su sambene meu, derramadu?»

In sa 'oghe chi 'ettat a Pilatu
S' had' a tremer su camp' attimoradu;
«Mira: cudd' «Ecce Homo» male trattu,
Su ch' hasa, cun Barabb', iscambiadu!
Mustrami sa cundenna, chi l' has fattu,
A b' ider, s' est giusta o has mancadu!
Oe, disisperadu, impenitente.
Pagas cussa sentenzia innozente.»

Ammentad' a Pilatu s' avvertenzia,
Chi da-e sa muzere li fit dada:
«Ponziu, non la fattas sa sentenzia
Contr' a su Nazarenu designada,
Mira, chi pro Divina Providenzia,
Mi sò in d'unu campu sonniada,
Ube giamande, a tit, su severu,
S' est tremidu, su mundu, tott' interu.»

«Presentadi Pilatu», a boghes tales,
«Dà contos de cudd' empiu guvernu.
Sas cudennas ch' has fattu, parziales
Legges chi sunt iscrittas in s' internu,
Po rispettare postos temporales
T’ has perdidu s' anima in' eternu,
E ancora, in castigu de su tortu,
Da-e sa manu tua ti ses mortu.»

«Mira: su ch' est naschid' in terr' e Giuda,
Fizu de su Supremu e altu Deu,
Pro sa cale narais, a boghe nuda,
Consizande s' esercitu Giudeu:
«Esclamade, soldados, senza duda,
Chi de barbaru morte custu est reu,
Ses tue chi narzesti, a limba tua,
Chi haisti podestade subra sua.»

Cun ardores santissimos e tristos
Da-e tottu faghindes' iscultare,
Prima 'e tott' a sos suos ministros
A rigorosos contos tet giamare:
«Mirade chi sò deo cuddu Cristos
Chi a bois lassesi s' esemplare.
Devides dare su contu depìdu
Si s' esemplu meu hazis sighidu.»

«No neghedas ch' intesu hazis a mie
Promittinde in sa chena leale:
«Deo hapesser cun bois dogni die
Fin' a s' ultima vida temporale,
Sos chi manifestazis fide a chie
Attribuidu in s' anzone Pascale,
L' ischizis bene in s' Eucaristia
Ch' in anima e in corpus deo fia.»

«In s' illecitu 'ostru celebrare
Sacrilegas bidides cuddas manos;
Innantis fadigadas de trattare
Fasomias e idulos profanos,
E pustis azzardades de toccare
Sos Sacros membros mios Soberanos,
E deo, cunservande s' amicizia,
In s' attu suspendei sa giustizia.»

«Ite pius podis disizare
S' haerezis usadu Santos zelos,
De su samben' e carre bos cibare
Su regnante Supremu de sos Chelos?
Dicia chi no hant potidu lograre
Mancu sos Cherubinos e Anghelos,
E bois cummittinde sacrilegios
Contr' a sos accansados privilegios.»

Mantenidebos castos, che Susanna,
Celebrande su Deus de sos Deos.
Non cretedas chi siat cudda manna
Ch' unu tempus pappesint sos Ebreos,
Pensade cal' hat esser sa cundanna
Si de peccadu tale sezis reos,
Si sa person' Eterna 'enit traita,
Sa paga bos ispettat, infinita.

Ministros de su Sacru Santuariu
Cale contos, sa die, hazis a dare?
Sos ch' hazis operadu su contrariu
De su chi Deus cheriat usare?
Su cuntratt' usurpant' e usuraiu
Da-e medas si bidet praticare,
In cuntrattare sos pius avaros
Ca sos benes terrenos bos sunt saros.

Deus narat: a Issu l'hazis bida?
Sa sienda e ricchesa dissoluta,
O forsi no hat fattu sa naschìda
Tantu poverament' in d' una grutta?
Povertade usad' in totta vida
Finas a sa morte no l' hat giutta?
Sutta de 'ogni pena, cun suportu,
Pover' est nadu e pover' est mortu.

Ischedas chi de bois nd' hat iscrittu
Santu Bennardu in littera latina:
«Si de sienda faghides merìtu
Est a fagher a s' anima ruina,
Su pius de sustent' e de vestitu,
Est furtu, sacrilegiu e rapina.»
E bois, cun ruin' e cun dispettu,
A su bene mundan' hazis affettu.

Manna tet esser sa disisperanzia
C' han' a tenner sos tales cunfessores.
Po s' esemplu mustrad' e mal' usanzia
A sos fragiles simples peccadores,
Pro no haer usadu vigilanzia
Che zelantes custodes e pastores,
Cunform' attenorad' a su serviziu
Ispettade ch' hat esser su giudiziu.

Deus, cun su castigu preparadu,
Terrore causand' e meraviglia,
Pustis ch' hat sos Ministros giudicadu
Giamat babbos e mammas de famiglia:
«De sos tesoros chi bos hapo dadu
Torrademi sa depida sinziglia.
Mustrade sa famiglia incumandada
S' in su bonu camminu l' hazis dada.»

A cale determinu s' han' a dare,
In cust’ istadu, sos babbos e mammas?
Fizos e fìzas s' han' a presentare
Carrigados de fogu e de fiammas,
Ateru non si had' a osservare
Che brigare cun gridos e isclamas:
«Mammas mirad' in ue semus ruttos
Pro bos esser, cun nois, male zuttos,»

«Mamma crudele, inoghe puru ses!
Ite ti servit, como, chi suspires?
Mirami bene da-e testa a pes
Si porto cuddas pompas e bestires.
Tottu sò fogu ardente, ite mi cres?
De cale siat parte chi mi mires,
Cussos bestires vanos e modernos
M' hant causadu sos males eternos.»

«Deus! Deus! Giustizi' e vinditta
De custa genitora pagu esatta.
Malaigo su latte e-i sa titta
Chi m' has dad' in su mundu, mamm' ingrata!
Criminalmente siat malaitta
S' ora chi da-e tè istesi fatta.
Pro culpa de sos malos pesamentos,
M' incontr' in custu logu de turmentos.»

«Cando fisti in dovere mundanos
Fisti de mi curregger in obbligos.
Est da-e tè chi tenia lontanos
Su colpu, sa custodi' e castigos;
E anzis mi daias ampras manos
A trattare cun varios amigos.
Insumma, pro mancazi' 'e guvernu,
Sò cundennad' a unu fogu eternu.»

Pro sas mammas est obbligu divinu
(De cando sunt a usu de resone)
Ch' imparent a sos fizos, de continu,
Sa nezessaria educassione.
Est a los istruir' in su camminu
De s' acchistare sa salvassione,
Pro resone tres puntos de prezettu:
Onestade, silenziu e rispettu

Mammas de differente curreggire
Nde semus connoschind' in custos annos!
Lis imparant sa moda 'e s' abbellire!
Las faghent immodestas in sos pannos!
E pro cuss' est chi si nd' idet perire,
De fizas, in disastros e in dannos,
Pro las ponner in pannos immodestos
Ruent, medas, in passos disonestos.

Mammas: tottu sos ojos abberide
Innantis chi benzedas giudicadas,
In terra, fizas bostras, istruide
In sas Santas iscolas moderadas.
O puru, amaramente, pianghide
Si sun, pro culpa 'ostra, cundennadas.
Si sunb ben' educadas in su mundu
No hat esser, pro bois, su profundu.

Non sunt volontarias bideas
Ma sunt veridades innegabiles.
A esser fìzas bostras veras deas
Cun attos de fid' indispensabiles,
De sa perdid' insoro sezis reas.
S’ in curregger pagu sezis abiles,
E gasi, su zuigh' Onnipotente,
Bos faghet sa cundenna seguente.

Deus de tantu zelu infiammadu
Tet narrer a sas mammas libertinas:
«Cuddas chi a sas fizas no hant dadu
Sas depidas industrias e dotrinas,
Non podent tenner postu ne istadu
In sas celestes solias divinas.
Incumando sas fruttas e piantas
A sa dom' infernale tottucantas.»

«Ben' a inoghe, babbu temerariu»,
Had' a narrer su fiz' in cussu logu:
«Chi m' has lassadu currer volontariu
In s' impuru terrenu disaogu;
In logu de mi ponner su rosariu
M' has post' in manos sas armas de fogu»,
Nandemi: trinta dies de su mese
In terra non ti lasses dar' a pese.»

«Babbu crudel', a 'ìt has tentu fizu?
Pro lu 'ider in tale circustanzia?
Cantu fit nezessariu su battizzu,
Fu depida sa tua vigilanzia.
No hap' intesu mai unu consizzu
A camminar' in sa perseveranzia;
Anzis, m' has imparadu pro misterios
Zertos e impuros adulterios!»

«Cando fist' in su mundu pellegrinu
(Ube fint sos terrenos passizzeris)
Sempre t' hapo connottu libertinu,
Assoziadu a sos vagabunderis.
Tue, m' has imparadu su camminu
De tantos putanismos e zilleris!
Aumentande sas intemperanzias,
Pro tuas perversas osservanzias.»

Babbos, a bos cumbenit si tremades
In sa sever' orribile presenzia.
Chi bos assolvat tales reidades
Non b' hat misericordia, nè clemenzia.
Sezis in d' un' ingannu, s' ispettades
Alguna favorevole sentenzia.
Sa Divina giustizia preferit
Chi anima pro anima bi perit.

In terzu, si giamat a sos riccos,
Con bogh' altiva e ordine fieru,
Passandelos in suttiles giudicos,
Mustrande su furore tott' interu,
Nande: «cale profettu cun afficos
Nd' hat hapidu de bois su povèru?
Su fieru castigu est preparadu
Segundu coment' hazis operadu.»

A sos riccos potentes lis ignoro
Sa summa zeghidade. No est faula!
Mal' e peus s' indurin' in su coro
A dogni lastimabile paraula.
Coment' hat fattu su mazor' insoro
A Lazzaru affligidu, send' in taula.
Ma ite nd' acchistesit in aeternus?
Mortùus dives, sepultus in infernus!

Ricchesas vinculadas e istraneas,
Cherzo narrer, insumma, sun' anzenas;
Passatempos e umbras momentaneas;
Fantasias e borias terrenas,
Sunt fumos, isporchizia, zizaneas.
Contr' a sas semenanzias amenas,
Sas terrenas superfluas provistas
De sa dom' infernale sunt acchistas.

Deo creo ch' a zertos (saziada
S' ingannador' insidia dimonia),
E non lis lassat dar' una mirada
A s' antiga, abbellida Babilonia;
A la 'ider coment' est cambiada
Cudda sua sublime zirimonia,
Ca est che una tenebra deserta,
Distrutta, ruinada e iscunserta.

Sa de sa Palestina capitale,
De su regnu Giudaicu vittoria,
Fit bestida de pomp' essenziale
Cun magnificu tempi' e terra Doria.
Suntuosa zittade, prinzipale,
Preziosa, Davidica memoria,
Pregunto: «tanta glori' ub' est dada?
«No s' ischit, mancu, inue fit fundada!»

Bois, ben' hazis nadu, Santas testas
Biad in custa terra ch' est tundu.
Guerra, calamidades e tempestas
Distrutt' hant, tale pompa, da-e fundu.
A-i cussas promovidas, funestas,
Suzedit s' iscumparsa da su' mundu.
Cun tundu, su dimoniu, non gherrat.
Si non l' agatat, coa non l' afferrat!

Prima de fulminare sa sentenzia,
Ite pensades, riccos prepotentes?
Rifflettide ch' est Deus in essenzia
Nè bos balet regalos, nè presentes.
Tando pagades dogni prepotenzia
Ch' hazis usad' a tantos innozentes.
Prepotentes, finidos sos disignos,
Sa die, no bos servint sos impignos!

Si nerzat sa cundenna, ispasimante,
Chi faghent sos zuighes Soberanos:
«Crudele ses 'istad' e usurpante
De pupillos, fiudas e orfànos,
Cherfendedi tranquill' e benestante
In mesu sos cummercios mundanos,
A sinferru a sighire sas memorias
Ca non podias tenner duas glorias.»

Sas damas e signoras dimandadas
Han' a benner pro pena e turmentu:
«Ube sunt cuddas modas indicadas?
Ube cuddu zivile trattamentu?
No bos sezis, in vida, ammentadas
Chi su viver mundanu fuit bentu!
E non bos hazis, mai, figuradu,
Chi bi fit custu die riservadu!»

De haer dad' a poveros 'sas palas,
Nobilesa, proite non ti lodas?
Pro consumar' in pompas e in galas
Sos vastos patrimonios e dodas,
Istesint de s' inferru sas iscalas
Fantasias illecitas e modas.
Dodas ti mancant, como, e dogni cosa
E partis, a sa terra tenebrosa.

No bos bastat, giuighes Soberanos
A esser lumenados tott' unidos?
Massajos, pastores e artesanos
Han' a benner sa die provedidos,
Giustos, libertinos e profanos
Tottu sos de s' impreu sunt servidos.
Segundu sos sentidos de s'istadu,
Had' a benner, dogn' unu, esaminadu.

A pustis fattas sas divisiones
(Ch' han' esser un' allegra, una trista),
Divididos in duas purziones,
Un' a destra e s' ater' a sinistra,
Deus a sos ribelles faraones
Lis tet bortare sa tremenda vista,
Cun sa manu manca malaighende
Had' a benner gasie faeddende:

«Rifletti a su zelu chi est in mè,
Lumene malaittu, tim' e tremme!
Deo sò su Supremu e Altu Rè!
In d' una grutta naschid' in Betlemme,
E isparghesi su sambene, pro tè,
In sas piattas de Gerusalemme!
In Betlèmme so nadu, che povèru,
E oe m' ides, Giuighe sevèru.»

«Mira sas afflittesas e affannos
Chi pro tè, in terra, hapo sunfridu!
Fin' a su tempus de trintatres annos,
A dogni pattimentu reduidu,
Faghindedi favores meda mannos
A tottu, liberale, hapo servidu.
Sunfresi 'ogni tragedia terrena
Pro che leare, a tie, sa cadena.»

«Mirami, in pes e manos trapassadu!
Osserva sa pessone flagellada!
Miralu su costaz' appiagadu,
Sa testa de ispinas coronada.
Ite plus tia haer operadu,
Pro ti tenner, o anim' ostinada?
'Dogni lanzada, ingiustamente,
Malaighet a tie, eternamente.»

Sos indignos, cun boghes affligidas,
Tottu han' a risponder in cuss' attu:
«A-i custu si sunu reduidas
Sas promissas ch' a nois hazis fattu?
Saa azzottas, flagellos e feridas,
Bos torrent cun nois, Deus ingratu.»
E Issu, cunfirmendeli gasie;
«Malaittos, lassade tottu a mie!»

Prima de sa partenzia orrorosa
Ch' han' a fagher sos mostros inchiettos,
Cun sa cara benign' e amorosa
Deus s' had' a bortar' a sos elettos:
«Benide: cumpagnia gloriosa,
A bos dare, in su Chelu, sos derettos;
Ca sos prezettos mios sugeridos
In su mundu los hazis obbedidos.»

«Bende: gloriosa cumpagnìa.
Pro bois no b' hat pena nè piantu,
Bos beneighet Babbu e Mamma mia;
Bos glorifìcat s' Ispiritu Santu;
Bos intonat, cun boghes de allegria,
Bos Anghelos de Chelu tottu cantu,
In su Santu infìnitu Regnu meu
Gosade, cantu Deu had' esser Deu.»

Sos indignos, cun maladissiones,
Esclamande si partint a sas penas:
«O! maladittas ispirassiones!
Maladittas delizias terrenas!
Maladittas sas Sacras tres pessones
Chi nos consumant gas' in as cadenas!»
E gasi, a sas penas s' incamminant,
A Deus preguntande, cando finant.

Rispondede s' Unigenitu de Deu:
«Separadi, feroz' impiedade.
Sese maladitta da-e Babbu meu
E da-e sa cumpletta Trinidade.
Pena como in s' inferru, ingrant' e feu
Sena reposu in d' un' eternidade.
Sa Trinidade ti permitidi gai
De tenner sempre pena, e gosu mai.»

O Deus poderosu e coronadu
De tant' immensidade beneditta,
Ite die nos hazis cunservadu
A isfogare sa ' ostra vinditta,
Cherinde castigare su peccadu
Cun pen' implacabile infinita,
O die de vinditt' e de piantos
Chi non bi podet Maria ne Santos.

Die chi comunicada agonìa.
Distrut terra, mare, dogni dote,
Profettizzadu da-e Malachia
E da-e dogni Santu Sazerdote.
A narrer de su 'ezzu Zaccarìa
No s' ischit, ne s' est die ne s' est notte!
Die manna, severa, ispasimante,
Pro sa cale Davide fit tremante.

Universu amabile padrona,
T' invoco, cun David' e cun Sibilla.
Nois no pretendimos su perdonu
Pro meritu 'e sa Mamma, Dies illa.
Solu pro esser summamente bonu
Babbu, nde allontana sa favilla.
In illa, Rex Tremendae Majestatis.
Qui, salvando nobis, salva gratis.

Ammentadi, Signore piedosu,
Benignu, de sas animas cunfortu,
Sa grande peccadora ch' has assortu
In domo de s' incredulu lebrosu;
E de cuddu clamore lastimosu
Ch' has intesu sa die chi ses mortu:
Ergo qui Mariae exaudisti
Et in crucen latronem absolvisti.

Signore: ten' in mente sos clamores
Chi faghiat Davide, in s' eserciziu,
Nandedi, cun sos suos servidores:
«Piedade, ne intres in' giudiziu,
Sende fragiles simples peccadores
Lestros a ruer sempr' in precipiziu.»
Omnia peccatorum percute
Tribuatur remissio peccute.

Bonidad' infinita, soberàna,
Innantis chi si finana sos annos,
Dadenos, in sa vida momentàna,
Passenzi' a sunfrire sos affannos,
E a dogn' azzegada ment' umana
Dade lugh' a connoscher sos ingannos,
Ne facias mini, in die extrema.
Iniziale sentenzia plena.

 

Statistiche sito,contatore visite, counter web invisibile
WOP!WEB Servizi per siti web. Contatori, statistiche, forum, sondaggi... GRATIS!