SA VIDA MILITARE

Si bi ponides cabu a m'iscultare
bos cheglio ispiegare un'argumentu
de cantu sacrifiziu e patimentu
ap'apidu in sa vida militare
in totu risolutu pro afrontare
in bator annos donzi avenimentu;
e i custu est su primu manifestu
chi manu manu ispiego su restu.

S'Austria in su seculu passadu
in su terrinu nostru at fatu nidu
chin s'esercitu sou aguerridu
de mezos e cultura preparadu
s'est senza piedade impossessadu
dae sos alleados favoridu
chi pro ponner s'Italia in risaltu
amus sos campos de sambene ispaltu.

S'Italia pro cussa chistione
un'esercitu ponet in tenuta
s'idea 'e su riscatu non fit ruta
intimat gherra e fit justa rejone:
mobilitat s'intera nassione,
finas sos riformados benin suta
e in su cursu de sa richiamada
benit sa classe mea incuadrada.

In maju de su seighi precisu
m'an gramadu a sa visita a Nuoro,
ap'obbedidu a su precetu insoro
ca chin severidade fit s'avisu
e mi so a tanto obligos decisu
e lasso a babbu e a mama a mal'in coro.
Mi faghen abbile e fissan sa data
a partenza guasi immediata.

A mente sana e massima prudenzia
donzi particulare meu assomo,
m'an respintu dae nou an domo
chin d'una chida apena 'e permanenzia,
poi est arrivada sa partenzia,
mi lu ammento che cando esseret como,
in cartolina e potides ischire
data 'e partenza e logu 'e recuire.

A Sassari fit sa riunione
totu sa leva de su circundariu
inumbe nos an fatu s'inventariu
chin sos datos a disposizione.
Nos signan Regimentu e Bataglione
chi ordine severu e temerariu,
nos bestin e i s'ateru manzanu
nos ana trasferidu a Oristanu.

A Oristanu pro s'addestramentu
nos lassan calchi mese o prusu,
apenas pagas dies ponen susu
e benit de partire su momentu
e jeo senza ingullere alimentu
ca tropu de paura fia illusu;
m'acolla sa partenza ispressamente
e nos imbarcan pro su Continente.

Apena in Continente ponzo pè
dao un'isguardu a donzi perra
saludende sa sarda amada terra
e i sa cara patria de Torpè
pro obbedire a s'ordine 'e su Rè
ca esplosa in trincea fit sa gherra
e leamus su trenu de sas sese
diretos in provincia Bellunese.

In cussu situ faladu nos ana
calchi mes'ora prima 'e fagher die
e cantu mal'umore at postu nie
chi non paria prus a mente sana.
Imbucaiamus sa via 'e Col di Lana
pro rincalzare sos chi fin inie
e divisu nos an in tantas vias
ca deghimadas fin sas cumpanzias.

Apenas juntos in posizione
m'assignan sa cuinta Cumpagnia
a su Barantatres comente fia
precisu a su sigundu Bataglione
e cumpresu calchi colpu de cannone
su motu de sas armas intendia.
Poi nos ana cambiadu logu
pro su primu batesimu 'e su fogu.

Dae s'ora pro mala sorte mea
l'apo leada in ripresa direta
o patuglia o serviziu 'e vedetta
senza 'ogare pè dae trincea
chin contratacos a notada intrea
e chin assaltos a sa bajoneta,
chin d'unu crepitare sovrumanu
de bajonetas e bombas a manu.

A su Signore su fante s'invocat
c'ateras isperanzias non teniat
mancu passu avanzare si potiat
ca proian sas ballas chei sa froca;
non b'aiat piantas e ne roca
in su campu restare si deviat
sende sas armas in d'unu solu motu
chi sa morte sigura fit po totu.

Cussu pramu 'e terrinu malaitu
de ambas partes est sa distruzione,
mancari suta tiru de cannone
s'inimigu fit prontu a su cunflitu,
su prim'assaltu fit a ferru fritu
chi tremiat su coro a su leone,
e cando s'azione est terminada
sa terra fit de mortos inserrada.

De setembre su vinti 'e su mese
de s'annu deghessete a numen tentu,
barantot'oras de cumbatimentu
at iscazadu su Barantasese;
si tremiat sa terra suta pese
e tremiat s'interu regimentu
chi prus de sa metade son peridos
tra mortos, prejoneris e feridos.

Sos feridos a gridos de lamentu
rutos sena cunfortu e ne ammiru,
afrontende chin sanu sentimentu
de s'inimigu suta de su tiru,
nissune a los goglire b'at in giru
e morin isvenados a istentu
ca mancari chin tantu bonu coro
totus pensain pro sa vida insoro.

Fit totu unu mortale movimentu
pro chie fit partecipe a sa gherra
ca su fronte fit malu in donzi perra
chin sacrifiziu e duru patimentu.
Ispozos e chin pagu nutrimentu
patire e morrer in s'irredenta terra
solu pro cuddu simbulu istintivu
de acesu patrioticu motivu.

A fin'e su terz'annu 'e su cunflitu
su prim'otobre chin precisione
ispostan su segundu bataglione
de su barantases a ateru situ,
a su cale bi fit su sotoscritu
pro disgrassia e maledissione
ca a unu peus logu nos an jutu
chi aria e terrinu fit allutu.

Cando de tanta calma fia in brama
dae nou a cumbater so torradu
in sas trinceas chi nos an intradu
non fit che unu mare de fiama,
pro tantas boltas gramadu apo a mama,
de salvesa guasi disperadu
ma mama fit lontana a parrer meu
restait s'isperanzia de Deu.

Su fronte s'est un'atimu calmadu,
otobre non pariat mese onestu
ma sa calma s'est tramudada prestu
e a Caporeto aian ispugnadu,
benit totu su Carsu abbandonadu,
Gorizia, Cividale e i su restu,
ca s'inimigu chin pretestu fissu
pro arrivare a Roma fit promissu.

Su vintichimbe de su propiu mese
arrivat s'ordine a ripiegare
siguros de non potere afrontare
ca s'inimigu l'aiamus in pese;
a s'impuddile a ora 'e sas trese
dezziden sas trinceas a lassare
fissende a totus su cuncentramentu
a sas ispondas de su Tagliamentu.

S'esercitu a cuss'ora est in declinu
chin sas armadas in disperazione:
su Tagliamentu non nos dat rejone
anzis nos jughet a fatale destinu,
s'inimigu nos sighit in caminu
e nos martellat sa posizione
ma su fante cumpatu a sa bataglia
chin sas armas s'at fatu una muraglia.

Custu racontu est chin precisione
non binde mancat ne b'at creschimònia;
calmos e zitos senza cerimonia
pro tenner salda sa posizione,
poi est intrada sa cunfusione
chi pariat su campu 'e Babilonia,
ma sos capos designan chin passenzia
a su Piave pro sa resistenzia.

S'esercitu dae nou s'est movende
chin contratacos dae tantu in tantu
ca su terrinu fit totu unu mantu
de trupas inimigas rincalzende
e nois semper a salvu tirende
a su Piave pro s'ultimu afrantu
ca cuss'ispunda fit s'ultima giostra
pro sa vitoria o pro sa tumba nostra.

Finit sa ritirada finalmente
chi donz'ora pariat un'eternu,
s'ispunda de su Piave unicu pernu
pro parare sa manu prepotente;
si sullevat s'interu Continente
e mandan su rinforzu dae s'internu:
benit sa classe de su norantanoe
chi sa fama li dan ancoras oe.

Cue chircamus de nos sistemare
tagliende a s'inimigu s'orizonte
ca die e note provait su fronte
chirchende logu ancora pro isbarrare,
ma senza metru de terrinu mollare
fortificamus dae mare a monte
e pro un'annu fissamus ancora
in su Piave sa nostra dimora.

Afrontamus chin massima prudenzia
ater'un'annu 'e disastrosa gherra
prenos de fogu dae donzi perra
chin assaltos de vasta violenzia
ma suta de sa nostra resistenzia
an imboladu sas armas a terra,
fideles a sa Patria e sinzeros
amus indebolidu ambos imperos.

Pro un'annu amus apidu passenzia
ma torramus dae nou a sa ripresa
gridende a s'inimigu a manu tesa
"abbandona sa nostra residenzia"
e chin corazu e chin intelligenzia
amus custretu s'Austria a sa resa,
la custringhimus a fagher judiziu
e in breve firmadu an s'armistiziu.

Eco a nou sa paghe istabilida,
su movimentu bellicu suspendet,
una vida diversa nos atendet,
s'arma de s'inimigu est remonida,
poi cuntentos sa gherra est finida,
ma amus binchidu e perdidu s'intendet
colonnas e interas carovanas
materiales e vidas umanas.

Amus tentu seschentamiza 'e mortos
e unu milione de mutilados
ch'an a esser in chelu collocados
a su mancu in ispiritu risortos
che anima angelicas assortos
e dae su pecadu cancellados
ca in campu de bataglia chin deliriu
pro sa Patria an tentu su martiriu.

De cussos pro sa mala sorte insoro
medas mi sono rutos a fiancu,
oje in veridade a votu francu
che eroes patriotas los onoro
ca sa Patria aian in su coro
rezzin sa morte pro non benner mancu
e ca a sa Patria aian tantu amore
che morin in su campu de s'onore.

O data malaita e traitora
sas dies ch'a cumbater m'an ispintu
cando de sambene su terrinu an tintu
sos martires eroes de cuss'ora,
in Bainziza e in su Podgora
chi su ricordu nde tenzo a distintu
de sos cumpanzos meos istimados
sos chi mai mi sono ismentigados.

A unu a unu totu los apello
a cuminzare dae su Trentinu:
cando prus tristu e barbaru destinu
a Col del Rosso, Ronchi e Adamello,
a Monte Tomba, Piave e Montello
su sambene curriat a trainu,
mancu custas che poto fagher fora
bataglias chi ricordos apo ancora.

Ismentigare non los poto no
sos logos tristos ch'apo pratigadu
umbe m'an de cumpanzos ispozadu:
Sieffe, Col di Lana e Corbiccò,
San Michele, Tormino e Doberdò,
Monte Nero, Pasubiu e Sagradu,
Nuvilan, Val Pàrola e Toffana,
Cortina, Soloròlo e Cima Lana.

Apartenia a su plotone arditu
chi moviat a donzi richiesta,
certu non fit a andare a una festa
semper sugetu a intrare in cunflitu
chin bombas e pugnal'a ferru fritu
afrontende de fogu una tempesta;
a donzi avisu su plotone prontu
mai de morrer si faghiat contu.

Nos aviain a su logu tostu
che omines votados a sa morte
chin animu severu e coro forte
bincher o morrer fit a donzi costu,
s'inimigu semper at rispostu
rassignadu pro bona o mala sorte
votados a su propiu livellu
che a nois a peta e a masellu.

Est ja finidu su racontu meu
tocat a bois a lu controllare
ma ja so prontu a testimoniare
just'e precisu custu narrer feu
ca si mi so salvadu l'ischit Deu
send'in mesu sa morte pro afrontare
e si so salvu dae tale orrore
poto ringrassiare su Signore.

Apo totu su fronte travigadu
bezzas e noas sas posiziones,
non ch'apo jutu decoraziones
ma no apo sas filas disertadu,
che i sa die ch'apo cuminzadu
ancora fia a sas concrusiones,
finas a su momentu 'e sa Vitoria
a Patria e a mie dende gloria.

Su fronte chin orgogliu e chin onore
apo giradu pro tristu destinu
su Piave, su Grappa, su Trentinu,
sa Carnia, su Carsu, su Cadore,
dimostrende su nobile valore
d'eroe italianu ispadacinu
pro binchere o pro morrer risolutu
finas a bidere s'inimigu rutu.

Apo semper sa Patria onoradu
e i sa Patria at onoradu a mie,
de tantos sacrifizios d'onzi die
ancora non mi so ismentigadu,
de sas trinceas ch'apo pratigadu,
prus de una 'olta mi sonnio inie
e m'ischido tremante e timorosu
pensende a calch'istante clamorosu.

Certu in sa gherra non fia a sa sola
ma apo su contributu meu dadu,
chin su muscheto, pugnale e pistola
amus sa terra irredenta leadu:
Zara, Fiume, Trieste ocupadu,
Trento, Bolzano, Gorizia e Pola
ca fia a donz'assaltu semper prontu
e chin custa est finidu su racontu.

Toneu Craba (Torpè)

 

Statistiche sito,contatore visite, counter web invisibile
WOP!WEB Servizi per siti web. Contatori, statistiche, forum, sondaggi... GRATIS!