Sa morte’ ‘e su poberu
di Costantino Longu

Su poberu, chi at sempre patidu
in tota s’ esistenzia meschina,
de godir’ unu fruttu est proibidu;

cando l’ intendet sa morte ighina,
est fuliada s’ istracca carena
in duna trista e fumosa coghina.

Nessunu, zente sua né anzena,
b’ accudit in cuss’ ora de dolore,
alliviu pro li dare a tanta pena.

Sos fizos, chi sun privos de s’ amore
chi si devet a unu ezzu babbu,
non b’ andan issos né chircan duttore;

l’ abbandonan cun dunu malu grabbu
e cun isnaturada tirannia
cando lu iden de vida in s’ accabbu.

Durante sa penosa maladia
dae nessunu nde tenet cunsolos,
ca pro issu non b’ at anima ia.

Una frensada, tot’ a corriolos,
li faghede de lettu e de banitta
e duos saccos bezzos de lentolos;

pinnigada in duos, sa berritta,
subra unu banchittu de ortrigu,
format sa sua morbida cabitta.

Su visu suo est su veru isprigu
de sa miseria e de su patimentu,
ca mai bene at godidu azigu.

In cussu tristu logu de turmentu
b’ at solu calchi sorighe famidu
ch’ attraessat cun lestru movimentu.

Si che l’ at fattu inie su nidu
ca non b’ aiat de attu paura,
mancar’ aeret famine patidu.

Chimentat, in s’ isconza cabertura,
s’ abba chi est proinde a tragonaza,
in cussa de zennarzu notte iscura;

da onzi parte bi colat sa praza,
e-i sas coras de tantos buttios
s’ intenden in sos muros traza traza.

Su muribundu, cun debiles brios
esclamat: “Ahimè! In cust’ apprettu
non tenzo a m’ assistir’ a fizos mios!

Issos sun tranquillos in su lettu
mentres chi deo sò agonizande:
goi ricambiadu mi an s’ affettu

chi lis tenia, sende tribagliande,
in mesu a tantos duros contivizos
vivia, sende a issos allevande.

Deo apo fattu mannos sette fizos
e non nd’ ap’ unu in custas oras tristas
chi m’ appaghet sos estremos disizos.

Tanco sas affannadas pibiristas
comente morit su cane isterzari,
ch’ at pro furare sas brancas abbistas.

Ca non lis lasso benes né dinari
mi ana in custu modu abbandonadu,
brigandesi tra issos pari pari;

cando m’ an bidu ezzu e arrimadu,
chi non battia prus perunu fruttu
mi an che un’ istrazzu fuliadu.

Eppuru deo, in modu goi bruttu
non l’ apo abbandonadu a babbu meu
cando l’ idesi de forzas derruttu!

Si possedia unu pane intreu,
fit sa primma sa sua porzione
chi ch’ essiat, testimonzu est Deu

cun cale vera istimassione
l’ ap’ istimadu, finas a s’ istante
ch’ est mortu in brazzos de sa religione.”

In cussu li enit s’ alenu mancante,
sa carena cumponet e istirada
sa testa diventandeli pesante:

sa già velada vista tristu girada
e poi chi passan parizzos minutos
totu est finidu, finalmente ispirada!

Unu cane, cun orulos acutos,
chi b’ at in s’ adde in dunu cuile,
paret ch’ annunziet tristuras e luttos;

orulat sempre a facci’ a su zannile
de sa trista e pobera dimora,
u’ est su ezzu mortu in su foghile.

Est cussa domo situada fora
dae su restu ‘e totu su paisu
pagu pius de unu quart’ ‘e ora;

pro cussu est ch’ in orariu prezzisu
non sonat d’ agonia sa campana,
a dare a totu su ferale avvisu.

A tardighinu, agattadu l’ ana
duos, chi pro piedosu istintu
cherfidu visitare an cussa tana:

appenas chi an su passu a intro ispintu,
chi s’ ispoza mortale an iscobertu,
cun coidadu a dogni custrintu

de su suzzessu nde l’ an fattu zertu,
ma sos fizos e intimos parentes
a su luttu no an su coro abbertu!

Parizzos, generosos e dolentes,
li an unu baule cumbinadu
cun taulas de linnas differentes;

poi chi che l’ an intro collocadu,
in battoro, senza funebre curteu,
che l’ an a sa Parrocchia carradu.

Bessit inie su ministru ‘e Deu
e senza ritu solenne e senza cantu,
tristu…adempiet a su suo impreu,

accumpanzandel’ a su campusantu
tra una generale indifferenzia
senza cumpassione né piantu.

Ma finzas in sa noa residenzia,
invec’ ‘e tenner bonu su riposu
devet aer margura e penitenzia,

ca su becchinu, pagu piedosu,
sa toffa sua che l’ at iscavada
in su peus chi b’ est cuzone umbrosu.

Restare una toffa ismentigada
devet, mancu su primmu ‘e Sant’ Andria
dae nessunu at a benner chircada,

né risplender bi det lampana ‘ia,
né feminas, pro s’ anima ‘e su mortu
den recitare una pregadoria.

Né a vida né a mortu nd’ at cunfortu!