Sa coghina antiga
di Costantino Longu

Tue, antiga coghina terranza,
impedrada cun pedra dae rios,
in su passadu pro sos mannos mios
fisti sa pius intima cumpanza.

Sos muros tuos sun de pedra dura,
ses in istile ruzu fraigada;
de fumadigu prena e affumada
de canna rustica est sa cabertura.

Su tribagliu no est bene finidu;
sos pezzos sun robustos, ca sun bigas
de chercu dae arbures antigas:
e canta lande den’ aer battidu.

Tue, coghina, tenes longa vida,
rustica sese, ma in solidu fatta:
nessunu l’ ischid’ in manera esatta
s’ annu chi ses bistada costruida.

Est su foghile una pedra ‘e mola
in mesu piazzada e non s’ isfundada
mancar’ inoghe s’ omine nde frundada
truncheddos mannos a s’ imbola-imbola.

Su foghile chissà sos truncheddos
ded’ aer a chisina reduidu
e cantos che nd’ an ‘aer arrustidu
inoghe de anzones e porcheddos?

In tres latos de issu ch’ at banchittos,
parte de linna, parte de ortrigu
e, a un’ ala, unu bancu antigu
pro s’ iscardire in sos tempos frittos.

Est custu bancu in chercu costruidu,
sos chi primma de me fini naschidos,
e chissà cantos sonnos saboridos
a costaz’ ‘e su fogu si an godidu.

Arrumbad’ a un’ oru ch’ est s’istoza
pinnigada cun cura e bene tenta,
chi lis serviat de isterrimenta,
de uda, oddida dae calchi roza.

Pro ammentu de s’ epoca passada
appiccados che sun duos tazeris:
nde fricchinaian meda petta deris
parte lezittima e parte furada.

Ch’ at un’ antiga cassia ‘e castanza
de sas chi fini cun arte intagliadas,
chi como, sas pius, si las an dadas
pro su inari a sa zent’ istranza.

Su laccu chi serviat de tianu,
una mesa bassitta pro suighere,
inue lu solian beneighere
issas su pane nostru fittianu.

Su furru est cun arte paga fattu:
su fundu est a s’ antiga, ‘e terracuza,
dae su fogu diventada ruza
eppuru si mantenet sempre intattu.

Ch’ est ancora un’ iscalitta rizza,
intrand’ a manca, in s’ oru ‘e sa zanna
e de olostru una ertiga manna
ue allibizaian sa sartizza.

E ancora si bidet a un’ oru,
da’ cando s’ ama tenian mannitta,
attacad’ a sos pezzos sa cannitta
pro siccare su casu e-i su soru.

Ch’ at unu trimizone de sonazas
cun utturadas fattas a resorza,
cuddas ch’ allegramente in sa cussorza
sonaian berbeghes e saccazas.

Che sun sos corros de una crabola
morta in duna trubba in cazza russa:
in custos montes como che-i cussa
pius non si nd’ esistit una sola.

Duas iscaglias de unu sirbone
che sun ancora bene costoidas:
su padronu chi las at possedidas
fidi de custos buscos campione.

Che at puru una pedde de mazzone,
conzada e collida che trofeu,
chi su can’ ertigattu ‘e giaiu meu
mortu l’ at iscannandeli un’ anzone.

S’ ispidu est appiccadu a unu crau,
sos trastes bezzos non che sun frundidos
ma sun gelosamente costoidos
in su calassiu de su barandau.

Da cand’ ancora mamma fit pizzinna,
trastes che nd’ ada pro varios usos:
ispoladores, ispolas e fusos,
crannugas meda de canna e de linna.

Mi nd’ ammento cun canta passione,
mammai, bezza e piena de rugas,
filadu nd’ ada cun custas crannugas
istamine, istuppa e corizone.

Chi fit lumera in su tempus passadu
una candela ch’ at de battor biccos:
ozu ermanu chissà cantos ticcos
cun issa nde den’ aer consumadu.

Ch’ est puru appiccadu un’ archibussu:
sende pastores in sos idatones,
pro si difender dae sos ladrones
sos mannos mios usaian cussu.

Su banzigu est in mesu ‘e sos cuzones
cun sas taulas mesu consumadas,
inue las den’ aer ninniadas
forsis parizzas generaziones.

Cun canisteddas de grazias pienas,
poi de aer mortu su mannale,
e chissà cantas nottes de Nadale
cuntentos che nd’ an fattu de succhenas,

cun sos pizzeris pienos de inu,
comente usaian sos antigos,
famigliares, parentes e amigos
pr’ onorare su naschidu Bambinu,

cun cordiales e sinzeros gustos,
comente si usàda in custas biddas,
cun su truncheddu cazzand’ ischintiddas
e brasia pro fagher sos arrustos.

In sa fortuna ona e in sa mala
custos muros an fattu ‘e distimonzos,
in agonias e in isposonzos,
attitidos e cantigos de gala.

Fatt’ a sa bona fit sa vida insoro,
tando fit frade su frade a su frade;
esistiat sa vera caridade,
s’ affettu santu e su bonu coro.

Como seriamente mi domando
cando penso in su tempus attuale:
ell’ e proite triunfat su male?
Prite non torran sos tempos de tando?

Como, finas chi biu adduro deo
in cust’ edade moderna presente,
non ti trasformo propriu in niente
ma ti cunservo che unu museo.

Primma de cando da’ custa dimora
deo puru pro sempre mi che passo,
in testamentu a fizos mios lasso
chi ti cunserven de gosie ancora.

Bolotana, 15 de Nadale 1957