Sa cascia de Bachis
di Franco Piga

 

Su sole no ada mancu comintzadu a che frangher a una a una sa umbras chi su notte ad'isterridu subra ogni cosa, chi Bachis, comente ogni manzanu, ada già ismulzadu cun pane e calc' avanzu de sa chena de su sero innanti, mastighende e malaighende cussa vida chi lu custringhede a trabagliare sa terra po nd'ogare cantu li servidi po campare. Aberta sa gianna si frimmada unu mamentu e astrolichende abaidada s'aera. Unu entigheddu si ch' est lende sas pagas nues chi nudda aian potidu po guastare una die de aprile, chi promitidi de essere bella, frisca e soliana. Bachis frastimende puru su tempus, serrada sa gianna, pianu, po no nd'ischidare sa muzere ancora drommida. S'aculziada a s'istalla inue b'est Giobbe, su caddu etzu e mesu surdu e sos trastes chi impreada in campagna. Ponede su batile e sa sedda e pàssada sa latranga sutta sa coa, poi tirende sa chingia e abaidendesi su caddu narada: "Tzeltu chi si fisi istadu unu tratore aia leadu pius paga matana e ogni manzanu no aia devidu caminare in mesu su ladamine ... malaitu cantu s'agatada". Giobbe no mustrada de aer cumpresu, si puru esserat, si cagliat mudu, tantu ogni die est sa matessi cumedia, sos matessi frastimos, su matessi malumore. Setzidu a caddu, Bachis, lu truvat cun d'una tocadedda de carcanzu e comente sempre lu lassada andare a sola, "Tantu connoschede su caminu mezus de me", pensada. Giobbe, chena presse, guasi timindesi sa zoronada, sighit su caminu chi falada a s'ortu. Unu terrinu pag' atesu dae su riu e a lacana cun un'amigu, un'ateru ortulanu chi si narat Pedru. Arrivados chi sunu, Bachis, dae tesu idede propriu a issu, cun una manu in chintu e s'atera alzada a chelu cun su punzu serradu chi pariada guasi minetende s'aera. Chentza mancu si nde falare dae caddu li ettada sa oghe: "Pedru ! Pedru!... ite b 'ada!?". Pedru a sa oghe si girada e bidu s'amigu, cun boghe airada e cun sos ojos che braja 'e fogu atzesu rispondede: "Ite bà!?, mi abbà, beni, beni chi lu ides!". Bachis, lestru falada dae caddu e abbaidada in su cunzadu de su ighinu, già piantadu a oltu pegas dies primu e bide su dannu: totu su logu forrojadu e degogliadu dae una masolza 'e porcrabos chi b'aian iscurrizadu tota notte. "Perdeu ite dannu!", narad' Bachis seriu seriu. Pedru, chentza rispondere e isconchinende andada a leare su tzapu, rimproverendesi a boghe bascia: "Primu 'e piantare aia devidu serrare su logu...accidenti a mie...". Intantu Bachis, falada sa sedda, comintzada a giunghere su caddu a s'aradu e abaidendesi in tundu s'abizat chi carchi cosa non andada. Totu su logu este ifossadu dae sos porcrabos: su cunzadu 'e Pedru, sa parte fata a ortu s'annu primu, a cust'ala e puru a cud'ala 'e riu, totu est forrojadu e apetigadu. Totu francu su biculu chi ocannu issu aiat detzisu de faghere a ortu. "E ite diaulu!", pensada "Chi siada terrinu malu, o chi b'epan betadu carchi cosa?." E cun custos pensamentos in conca comintzada a arare, truvende su caddu cun sa oghe. Presu a s'aradu b'est su chi una orta fidi unu fuete cun puntolzu e chi como giughede solu sa lama de atalzu acaddada in punta, fata po ch'ogare ogni tantu sa terra dae s'alvada. No ada fatu mancu una paia 'e sulcos chi Pedru li etada una oghe dae tesu: "Bachisi!, Deo so andende a bidda po buscare unu pagu 'e piantalza, nos bidimos crasa". Bachis faghet de conca po dare a cumprendere ch'ada intesu e sighit a andare fatu su caddu chentza mancu si girare. Apena passadu mesudie, comintzada a essere istracu, si puru li mancada pagu a finire, detzididi de si frimmare unu mamentu, po pasare e mandigare unu mossu de pane e casu e po atire un'istagnale 'e abba a Giobbe. Agiuendesi s'ampulla 'e s'aba pensada: "Ma narami tue si custa est vida, oe mi tocada arende, cras manzanu devo ispedrighinare, a parte sero preparo sos sulco e barigadu so piantende s'ortu. E finidu epèra, poi b'est de tzapitare su patatu e sa fae, b'est sa inza de curare, su trigu, sas olias ...chentza contaresu restu. Mancu male Bainza m'agiuada nessi cun su bestiamine, faghede su casu e su regotu ...e si nono, comente aia fatu. Malaita campagna, ma si divento ricu che frundo su tzapu cant'andada sa manu ". Ancora murrunzende si nde pesada, s'acultziada a s'aradu, dada una falada e pè a sa timona po nd'iscutinare unu pagu 'e terra, un'atera rasigada a s'alvada, truvada Giobbe e torrada a partire, afumghende sa lama curva in sa terra niedda e umida, ancora fumosa. Ma fatos pagos passos, s'aradu si puntada cun sonu de ferru cun ferru. Giobbe proada a tirare, issu puru cretende de aer apidu una pedra pius manna 'e sas ateras. Tirada, nde l'iscarralzada e si frimmada. Subitu Bachis ch' ispostada s'aradu, fatende su logu po che franghere sa pedra, ma bratzos e manos si frimman a mes'aria, s'imbenujada e cun su nare a unu prammu dae cussa cosa, chel'essidi: "sant 'Antoni meu e custu it'est". Tirende e franghinde sa terra cun sas manos resessidi a nd'e ogare in su totu su ch' ada apidu suta 'e terra. Este una cascia de linna, paret de nibaru, oramai de su matessi colore de sa terra po cantu deved'esere antiga. Longa duos prammos, alta unu e mesu, larga unu prammu e bator poddighes. Parede chi no epada ne frisciu e ne logu po intrare una giae o ateru istrumentu. Rinfortzada in ogni ispigulu e po tota sa longaria cun ferru bene trabagliadu dae unu mastru frailarzu. Sa linna no est tarulada e po cantu siad'antiga est innida e fissa che sa die chi carchi mastru 'e ascia l'ada sestada cun asciolu, serracu e pianita. Bachis, chi oramai est cunvintu de aer apidu unu siddadu, s'abaidada in giru po ider si b'ada zente, si calicunu s'est abizadu de sa cosa: niunu. Tando, lestru lestru trazada sa cascia suta 'e una maja e chessa, cussa ch'est acultzu a sa giaga, sa chi dada a su caminu po torrare a domo. Torradu a s'aradu, lu ponet eretu e truvada Giobbe po ch'ogare sos pegos sulcos chi restana, poi nd'isgiunghede su caddu e totu sodisfatu s'imbranconada aculzu a sa cascia, isetende s'iscurighada po che la pigare a s'acua. Cun sa cicìa falada subra 'e ojos, comintzada a fagher contos, proende a imaginare ite e cantu bi poder aer e ite nde podede fagher de totu cussu inari, oraria o it'ateru b'ada. "Già fid'ora chi custa terra malaita epèrada resu carchi cosa ", pensada, "Poi 'e tantu mi la dada sa paga, già fid'ora". Gai nende sich'ingalenada, cun sa barra pogiada a sa manu aberta e su cuidu fichidu in terra po muntennere cussa conca gai piena 'e pensamentos. Arrivada s'ora, Bachis si nd'ischidada, si nde pesada e preparadu su caddu che ponede sa cascia in sa bertula, l' acotada subra sa sedda e partidi. Coment'intrada in domo, cun sa bertula traza traza, serrada sa gianna e ponede su passante. Intantu sa muzere, iscretida po su retardu e bidende su maridu gai agitadu li narada: "Ma it'est su chi tenes, mi pares pessighidu dae chentu dimonios." Bachis chentza l'abaidare in cara rispondede: "Baì, muda e agiuami aponnere custa cosa subra sa banca." Sa pobera femina oramai abetuada a sa paga grascia de su maridu, intrada sas manos in sa bertula e umpare nd' ogan sa cascia. Bainza, bida sa cosa narada: "Deus cun totu so santos, it'est, ite nd'as batidu a intro 'e domo ?". Bachis chi no ada mancu intesu, andada a sa tziminea po leare sa trotza e cun cussa in manu s'acultziada a sa banca, prontu a nd'iscaddighinare sa cascia. Ma chentza mancu la tocare issa s'aberidi a sa sola; parede boida, nd'essidi solu una neula chi lampizende e chentza fagher perunu sonu, leada una fromma umana, una figura 'e femina. Bainza, etada unu tichirriu e chentza li essire ateru tunciu, cun sas manos astrintas in petorras, ruede in terra dimajada. Bachis, a buca aberta po s'assuconu, si lassada falare a istrampidu in sa cadrea, lassende sa trotza chi ancora giughiad'in manu. "E tue chie... o ite sese... !?", resessidi a narrer. Sa figura, fata de neula e de aria, tando faeddada: "Bachis, deo so s'anima de sa Terra, cussa chi tue malaighes ogni die e chi ogni die apetigas cun fele. Epùru ti so campende e primu 'e te apo campadu a babbu tou, a nonnu mannu tou e mizas de ateras famiglias primu de issos. Totu m'ana tratadu cun amore e ana leadu cun riconoschentzia cantu lis apo dadu. Fintzas sas pedras, chi an'impreadu po nde pesare sos muros chi como tue asa po abitu. Babbu tou ada beneitu ogni mamentu ch'adapa ssadu in custu logu, ogni utiu 'e suore chi m'ada lassadu falare in sinu bi l'apo torradu creschinde su laore ch'ada semenadu e ogni pianta e cantu l'est bisonzadu, puru in piusu. A tie invece do pagu, puite dae sos frastimos no b'essidi nudda, puru su suore chi lassas falare este ischidu, chentza sa dulcura de s'amore. Impara, impara a amare custa terra, puite ada un'anima, sa matessi ch 'ada abratzadu a babbu tou e mama tua cando los asa interrados. Cras manzanu lea custa cascia e suterrala in unu logu inue ses sicuru chi no b'asa a passare mai piusu, in tota vida." Nadas custas paraulas, sa figura lunghente torrada a esser neula chentza fromma e in d'unu mamentu si che torrada a sa cascia, chi sola si serrada cun su tzocu de sa linna atalzada dae su tempus. Bachis, mesu istontonadu, comente chie ada retzidu unu colpu de fuste in su atile, si passada sas manos in pilos nende: "Deus meu, Deus meu". Poi dendesi una movida, leada lestru sa cascia, che la torrada a sa bertula e aberta sa gianna la ponet fora, poi atuende sa muzere l'agiuada a si nde pesare e a si setzere. Poi chi essidi, leada sa bertula, andada a s'istalla e ponede sa sedda a Giobbe, chi cun sa passentzia de chie at su numene, no si ortada mancu cando intendede su camu in mesu e denteses cun sa paza chi fid'ancora mastulende. Garrigàda sa bertula e unu tzapu, Bachis setzidi a caddu e partidi. Poi de oras passadas bizende a caddu, peri sos caminos iljaridos dae sa luna, in logos pagu connotos e pius pagu ancora traficados, s'agatada in una cussolza abandonada. Faladu dae caddu e isbarriadu su garrigu, mancari siada ancora notte, comintzada a tzapare po fagher su fossu. S'avreschida l'agatada suterrende sa cascia e carralzendela cun sas manos. Finida s'opera, Bachis si setzidi in terra, e cun in mente sas peraulas de sa Terra chi che fuetadas li turmentana tota sa pessone, finalmente pianghede. Sas lagrimas falan a isfunder cussu terrinu chi po tantu tempus ada malaitu. Dae suta terra, unu lugore lenu lenu chi si peldede in sa lughe de su manzanu, dada a ischire chi sa Terra ada perdonadu.

 

COSTANTINO LONGU FRANCESCHINO SATTA POESIAS SARDAS CONTOS POESIE IN LINGUA ITALIANA

Questo spazio è a disposizione gratuitamentedi quanti intendono inviare i propri racconti