Pétru, chissa séra, turrési a la càsa di lu stazzu, innanzi chi lu sóli intrabacinéssia. Còmu éra usànzia sóia, da chi turràa da li trabaddhi di la campàgna, rimutìa lu bistiamu chi tinìa libbaru pasculèndi. L’allogghj, érani a sigunda di la galitài di li bèstìi, cà in lu ‘accìli, cà in la màndra, cà in la crina, pà pudélli appruindà.Lu tèmpu éra bònu, pàr esse a pròbu a intrà lu mési di Sant’Andrìa; éra fèndi còmu diciani li magghjóri nòstri, lu statialéddhu di li Sànti. Càndu Pétru aunisi li ‘acchi in lu ‘accìli, s’avvidisi cuntèndili chi vi mancàa la tràila murina; la chjamési tànti ‘olti a la mattèssi manéra còmu éra dottu di fa: - THéé…THéé… THééé ! - la traila no si prisintési, cussì Pétru timèndi chi càlche còsa pudìa esse suzzéssa , facìa middhi pinsamènti, chèna riscì a dàssi una rispòsta pusittiva. Turràtu a casa, si pusési in bànca cù la familia, e si manghjési malamènti càlche pizzaréddhu di càsgiu, un pòcu di brucciàta, e una tazzitta di ‘inu niéddhu; lu pinsamèntu di la tràila, li piddhési la gàna di manghjà, pàl càntu fùssia turràtu stràccu da li trabaddhi di la campàgna. Appèna cumprisi la cèna, punisi la séddha a lu càaddhu castàgnu, chi éra fòlti e rispusàtu; lu càaddhu bàiu, lu lassési a ripusassi ch’éra turràtu straccu. Si piddhési un lùmu di chissi a petróliu, si punisi lu fusili almicóddhu e iscisi a cilcà la traila. Iddhu parò sapìa chi la traila éra a pròbu a isprignàssi, e sèndi chi éra a primu pàltu, aria pudùtu aé difficcultài a palturissi. La besti’accina, pà nattùra sóia, càndu s’à di sprignà, cilca sèmpri d’ammacàssi pà prutigghj lu ‘itéddhu nascitogghju, pàl chissu Pétru, chi bèn sapìa chisti còsi, si piddhés’apprettu a iscì a cilcalla, ancóra palchì, càndu la ‘acca è in pàltu, pó esse faccili chi càlche macciòni famìtu, li fòccia dànnu. Arrugghjulési tùtta la tanca, cumputèndi dùgna cùciu, ma no v’éra ‘essu d’agattàlla, cussì si fési tàldu, ma no éra chissu l’infàdu di Pétru, lu tèmpu éra bònu e lu sònnu in chissa situaziòni no pudìa esse un nimmicu. Vulisi fà un ultimu tintativu andèndi a cumputà lu muscatògghju di la pischìna. La bugghjùra di la notti, no agghjutàa pà nùddha a la situaziòni. Ghjùntu guàsi a la pischìna, si ni falési da càaddhu, e cù lu lùmu fési luci in mèzu a lu fascagghju; l’òcchj di l’animàlu, si ‘idìsini in fundu, briddhéndi còme dui lampiòni ; la traila, éra chì culcàta imbarèndi l’ora sóia . Pétru, la còntrollési, fési pùru la isìtta di dovéri a la nattùra di la bestia e, sigundu li só cunniscènzii, diccrittési chi pà lu pàltu ci pudìa passà ancora un’alta ciurràta. Filizzi chi la bèstia, no éra andàta a màli, si pusési a càaddhu pà turrà a casa. Lu càaddhu castàgnu paltìsi a tròttu tànca tànca turrèndi vàldi càsa, da pói dùn pòcu in l’azza dùn mùru, s’arrigghjsi di bòttu e Pétru, pàl càntu àbbili, a momènti ni falési a tàrra; aizzési ancóra l’animàlu, ma chistu no si ‘ulìsi muì. Pétru, cùn maraiglia sóia, alzèndi lu càpu, vidisi un pòcu pàr’allagu, una pruccissiòni d’immagghjni a fòlma di cristiànu, vistuti di biàncu e incappucciàti, tinìani tùtti in mànu una candéla incésa, la fiamma li trimmàa pultàta da la frìna. Ammintèndisi in lu mumèntu un còntu chi li facìa lu minnannu, càndu iddhu éra ancóra una criatùra, Pétru, si fési lu signu di la grùci prununzièndi lu Babbu Nostru; dési sprònu a lu càaddhu in diriziòni d’un muntigghju, lassèndi passà in la bassùra chiss’animi pinitènti. Fàttu ancóra pòcu ‘jettu, s’incuntrési danànzi a una passòna zòppa; sill’accustési e vidèndila bè cu l’agghjutu di lu lùmu, li parisi di cunniscilla !
– Détimi un passagghju bòn òmu - disi lu zoppu, - chi agghju un pòcu di pressa pà turrà a càsa - Pétru, siguru d’aè scansàtu la Réula, càndu sinn’alzési in lu muntigghju, s’acculdési di dà un passàgghju a lu zòppu. Appèna lu stràgnu si pusési in gròppa, lu càaddhu s’arribiddhési chi no si ‘ulìa muì da undi s’incuntràa; Pétru l’aizzési dèndili sprònu, ma la bèstia, pàl càntu fòlti a cànt’a màlu si muìa. Ammaraigliàtu di lu ch’éra suzzidèndi, Pétru accuncèndi lu lùmu chi éra liàtu a un fiancu di la séddha, vidìsi chi lu pédi di lu stràgnu aìa la fòlma di lu pédi dùn asinu, chèna dì nùddha, ammaraigliàtu, figghjulési l’altu pédi e vidisi chi chissu éra lu pédi dùn ghjàddhu. Subbitu, Pétru, cumprindìsi la situaziòni chi sill’éra prisintàta. (Usbéllu) L’ammèntu di li cònti di lu minnànnu, lu pultési a piddhà curàgghju pà affruntà la situaziòni ; si signési cù la grùci, dicendi : - si séi in óra bòna, anda a la bòn óra, si séi in óra màla, anda a la mal’óra, in nommu di Dèu Babbu, Déu fiddhólu e Spiritu Santu amen - Cunfòlma prununziési chissi paràuli, lu càaddhu alliciricàtu, scricchési un brincu e pàltisi currèndi còme mài; in lu mattèssi mumèntu, cumincési a trunà; l’accinni calpìani lu célu e spaglièndisi in l’àstru di l’aria; a lu lucióri chi falàa, parìa d’esse in pièna dì; si punìsi a l’impruisu una brùtta timpuràta . Lu càaddhu, currìa tàntu, chi parìa chi li zócculi no tucchéssini tàrra; in tèmpu fa di grùci, s’incuntrésini sinnò chè in lu pastricciàli di casa; Pétru, rimutìsi lu càaddhu in la stàddha e intrèsi lèstru a asciuttàssi, chi in un mumèntu s’éra fàttu gucciulòni di la tànta éa chi aìa prèsu. Matalèna la muddhéri, chi no àia chjusu òcchj oramài scrètta, si ni pisési da lu lèttu, sciutàta da li rumóri e lu muimèntu chi intindìa in càsa; cuntrastési lu marìtu dummandèndi nuttizii di la tràila. Li fiddhóli, drummìani in l’appusèntu chèna avvidéssi di nùddha. A un cèltu pùntu, s’intindìsini tre ciòcchi fòlti in la ‘janna, chi parìa chi ni la ‘uléssini lampà… Cal’è chist’impultunu a chist’óra in càsa méa ? -disi Pétru, - abbritimi li patroni chi sòcu un pòaru disgraziàtu in cilca d’allogghju, no agghju un gabbànu a prutigghjmmi ne un muddhizzu pà culcàmmi - Pétru, oramài scaddhàtu, àia cumprésu tùttu sèmpri turrèndisi a la mimória chiddhj cònti chi li facìa lu minnànnu in l’àzza di la ciminèa; no s’àia sminticàtu màncu li dódici paràuli fòlti di Sàntu Maltinu, chi dìani esse prununziati in càsu di timpuràli o in càsu si ‘ussia intuppàtu càlche dialu...e Usbéllu éra! (Usbéllu = diavolo )
- No! Tu chici no ci’ài d’intrà imbarati fóra e anda a la mal’óra ! –
- Ti prumettu chi ti fòcciu divinità riccu, più riccu di chissi chi sò più ricchi –
- Anda, anda a la mal’óra, chi éu mi stòcu indrèntu e tu ti fèlmi fóra –
Matalèna in làgrimi e a siccutti, éra cunsummèndi li granéddhi dùn rusàriu tàntu chi l’allisgiàa cu li diti; Pétru in l’azza di la ‘jànna, tinìa in mànu un grucifissu e rispundìa a l’impultùnu.

-No ti fa tàntu lu fòlti, chi éu sòcu più fòlti di te - dicia l’impultunu
- Tu no séi nisciunu! C’è Déu chi è più folti di te -
- da chi ti sènti cussì fòlti, dimmi una paraula fòlti ? –
- Lu sóli, è più lucènti di la luna ! –
- cussì no mi basta amicu méu, dimminni dui ? –
- éu no sòcu amicu tóiu, dui, so li tauli chi Déu, dési a Mosè, e Ghjésu Gristu li ligghjisi
in Gerusalemme : Déu Babbu, Déu Fiddhólu e Spiritu Santu amen –
- no bastani,dimminni tre amicu méu –

- no sòcu amicu tóiu, tre so li Marii., dui so li tauli chi Déu dési a MOsè, ecc.ecc.
-
( dugna ‘olta chi agghjunghja una paraula, dìa prununzià tùttu in la manéra ‘jùsta turrèndi in darétu finza a la primma paràula )

- no bastani amicu méu, dimminni càttru ? –
-
- no sòcu amicu tóiu, càttru so l’evangelisti !, tre so li Marii, dui so li tàuli ecc.ecc.

- no mi bastani amicu méu, dimminni cincu ?-

- No sòcu amicu tóiu, cincu so li piai, càttru so l’evangelisti, tre so li Marii ecc.ecc. -

- No amicu méu, no mi bastani, dimminni séi ? –

- Séi, so li séi candéli, e tu no séi amicu méu, cincu so li piai, càttru so l’evangeliosti ecc. ecc.

- Caru amicu méu, no bàstani, dimminni setti ? –

- No sòcu amicu tóiu, setti so li dòni, sei so li candéli, cincu so li piai ecc.ecc. –

- Si séi cussì siguru, amicu méu, dimminni ottu ? –

- Ottu so li córi, e tu no séi amicu méu, setti so li dòni, séi so li candéli ecc.ecc. –

- Ottu, no mi bastani amicu méu, dimminni nói ?

- L’uldinamènti so nói, tu no séi amicu méu, ottu sò lo córi, setti so li dòni, sei so ecc. –

- Noi, so pochi amicu méu, dimminni déci ?

- Tu nò séi amicu méu, Deci sò li cumandamènti, nói so l’uldinamènti, ottu so li córi ecc. –

- Deci no mi bastani, dimminni undici amicu méu ? –

- No séi amicu méu, undici so li vérgini, déci li cumandamènti, nói so l’uldinamenti ecc.-

- Dimminni dódici amicu méu, chi undici no mi bastani ? –

- Dodici sò l’appostuli, tu no séi amicu méu, undici sò li vérgini, déci sò li cumandamenti ecc.-

- Próa a dimminni tredici amicu méu, chi dodici no bastani ?

- Lu tredici, no è in la lègghj, no è legghj!

- Pétru, s’allalghési setti passi in darétu, si fési lu signu di la grùci e disi :

- Tre pétri di fócu, pà no vidétti in lócu; tre pétri di riu pà no intindétti ‘ìu; tre pétri di sàli pà no incuntratti abàli!
L’impultùnu iscìsi drittu, trasginèndisi tùtta chiddha timpuràta, chi a l’impruìsu, s’àia pultàtu da fàttu. Pétru, sfàttu da l’assuccònu, chèna riscì a spriccà àltu paràula, caschési in tàrra chi parìa un òmu mòltu. Matalèna, li taddhési da lu càpu càttru ciuffiàti di pili a gruci, chisti, stésini brusgiati in lu fuchili appena scupulàtu, e la chisgina di li pili, stési dàta a Pétru, misciàta in una tazza d’èa…. Pétru s’abbivési, in lu mumèntu, li turrési la paràula, riscèndi a raccuntà tùtta la disgrazia chi l’éra cumbinàta. Lu zoppu chi àia incuntràtu in caminu, l’àia assumiddhàtu a un parènti sóiu. Lu mattèssi parènti assumiddhàtu a lu zoppu, murisi in lu frònti da chì a pòcu tèmpu, chèna màncu turrà a càsa sóia. La tràila si palturisi dèndi a lùci un bèddhu ‘itéddhu, lu càaddhu castàgnu s’ammalési d’ùnza di sàngu, chèna aévvi rimédiu di sanà.

Racconto ideato dalla leggenda di la Réula, antiche credenze di Gallura.

Menzione d’onore al Premio Bardia di Dorgali - 2018